[Brzózki] Pałac Trzebieradz (Horst,Haff-Horst)

[lukasz_s]

Bresch Bruch ?

[ak]

W XVII wieku na południe od Wahrlang rozciągał się Lang(e) Horst..,

Brawo za spostrzegawczość! To najstarsza mapa z takim zapisem.

[lukasz_s]

Zapis może być istotny w kontekście powstawania nazwy. Gniazda nie bywają długie. Lasy i klify owszem.

[Validator]

Owszem, ale las można wyeliminować. Las dziś jest, jutro go nie ma, bo go wycięto lub spłonął. Tylko forma geologiczna jest względnie trwała i godna uwiecznienia na mapie. Ale, ale...
To są mapy szwedzkie, z przedziału 1692 - 1709. Pruskie Brzózki (Althagen) powstały kilkadziesiąt lat później. W połowie XVIII wieku wyodrębniono majątek, pierwsi osadnicy pojawili się w roku 1777.
Przedtem to było odludzie, istniały: Ziegenort, Wahrlang, Albrechtsdorf i Neuwarp.
Przytaczane mapy powstały po 60 (sześćdziesięciu) latach obecności Szwedów na Pomorzu Szczecińskim. Wg słownika języka szwedzkiego:
http://www.slownik.szwedzki.com/index.php?word=Horst
"Horst - zrąb tektoniczny"
Mamy zatem oznaczenie formy geologicznej. Wg moich podejrzeń - chodzi o cały brzeg, aż do końca tzw. kanionu w połowie drogi do Trzebieży. Szosą, od wysokości "Elsenruh" to są jakieś 3 kilometry. Ta słynna "długa prosta", gdzie jak jest dobra pogoda - można sobie pofolgować.
Współcześnie, klifowy brzeg zaczyna się dość łagodnie za dawnym "Elsenruh" (patrzymy na wschód) i ciągnie się wspomniane trzy kilometry z "hakiem" w kierunku Trzebieży. W dobie przedpruskiej (przed 1721 r.) całym klifem w zasadzie zarządzała tylko przyroda.
Na niemieckich mapach i w niemieckich przekazach Horst zostaje zawężony do niewielkiego odcinka nad Zalewem. Ścisły Horst to tylko leśniczówka i - być może - pałacyk Wegnera. Być może, bo dziś, po naszej długiej dyskusji, coś mi się zdaje, że przed wojną to nie był Horst, ale nadal Haff-Horst. Po wojnie obiekty "zniknęły", o ile wiem - na jakiś czas zajął je WOP, wyodrębniono jedynie leśniczówkę, przemianowując na Trzebieradz. Kiedy WOP się ulotnił - gdzieś trzeba było nowo pozyskane zasoby dopisać. Ośrodek "Syrena" musiał mieć jakiś adres. No to dopisano je do Trzebieradza, a my z tego powodu mamy zbyteczne problemy.

[ak]

i klify owszem.

Wg słownika języka szwedzkiego: Horst - zrąb tektoniczny"

Być może analogicznie jest z Niechorzem http://87.118.99.20/webshop/shop/ProdukteBilder/51059/AK_50739274_gr_1.jpg

Wg moich podejrzeń - chodzi o cały brzeg, aż do końca tzw. kanionu w połowie drogi do Trzebieży

Mam podobne zdanie co do długości klifu (skarpy, uskoku) rozciągającego się od Popielewa aż po Trzebież . W różnych okresach był dłuższy, krótszy w zależności od erozji brzegu przez fale sztormowe. Osuwające się ziemia i drzewa z czasem utworzyły przed klifem bagnisty teren. Teraz zarośnięte klify, wcześniej były podobne do teraźniejszej "skarpy".
W chwili obecnej takim odkrytym uskokiem jest tz. "skarpa". Myślę, że za jakiś czas i ona zarośnie, a być może w innym miejscu pojawi, odkryje się nowa.

że przed wojną to nie był Horst, ale nadal Haff-Horst.

Tu mam odmienne zdanie. Nazwa Haffhorst pojawia się dopiero, powiedzmy... w latach 30. Niemcy, jak wspominają to miejsce, mówią Horst. Niektórzy nawet nie znają nazwy Haffhorst.
Nazwa Haff-Horst  (z myślnikiem) występuje, jak się nie mylę, tylko na prezentowanej
wcześniej pocztówce. Pomijam różne fora i współczesne opisy.

[ak]

Jest to dla mnie trochę nie zrozumiałe, a wcześniej źle to odczytałem Validator napisał/a:
ale nadal Haff-Horst, a już nie mogę edytować.

[Validator]

Spostrzeżenie, że Niemcy - dawni mieszkańcy okolic - znają tylko termin Horst jest cenne źródłowo. Niemniej na Meßtischblatt'ach termin Haffhorst występuje, zatem takie było oficjalne nazewnictwo: F. Horst i Haffhorst.

[Validator]

WAŻNE!

Mili Państwo!
Informuję, że spotkanie ze znaną (naprawdę znaną, wrzućcie dane w Google) poznańską konserwator zabytków, zajmującą się m.in. historią willi Wegnera w Trzebieradzu odbędzie się w kawiarence przy MOK, w czwartek, 14 lutego (ukłon dla "lukasza_s", wyjaśnienie wiedzy o dyżurach - zdolność dedukcji i dobra pamięć). Przewidujemy krótką prezentację tego, co my wiemy na ten temat, a potem przedstawienie własnych ustaleń przez Gościa.
Wstęp wolny, ale musimy wiedzieć ile osób chciałoby przyjść na spotkanie? Proszę o potwierdzenie: tutaj, priv lub na podane we wcześniejszych postach adresy pocztowe. Na razie wiadomo, że będą: Jan Matura, validator, lukasz_s, ZenO. Kto jeszcze?
Pozdrawiam - J. A.

Spotkanie o 17.00. Przepraszam, zapomniałem napisać, dopiero "ak" mnie oświecił.
A pani - gość spotkania to Maria Żuk-Piotrowska.

[ak]

Przyjdę, o której spotkanie.

[Validator]

O 17.00, dzięki, zapomniałem napisać, poprawiłem wyżej.

[lukasz_s]

Dzięki!

[lukasz_s]

Wracając do dzisiejszego spotkania:



Wegner kończył gimnazjum we Wrocławiu:
"Festschrift zur 250jährigen Jubelfeier des Gymnasiums: St.Maria Maggdalena zu Breslau
Ostern 1860

Georg Wegner, Dr. med., Arzt in Stettin."

źródło:

[Validator]

A możecie - w wielkim skrócie - ocenić spotkanie i podsumować: co więcej wiadomo? Bo dotąd wiedzieliśmy już dużo. O zainteresowaniach Wegnera syfilizmem - też. Nie wiem, czy na spotkaniu wyskoczyły wątki całkiem współczesne. M.in. związane z osobą pana W., który otrzymał, willę jako wynagrodzenie za wykonane prace, potem zaciągnął kredyty, a potem ponoć umarł. Znane są i inne wersje. To, co mnie zaskoczyło, we wcześniejszej rozmowie telefonicznej z gościem wczorajszego wieczoru, to fakt, iż owe alternatywne wersje są świetnie znane w Poznaniu.

[ZenO]

14 lutego 2013 r. odbyło się w MOK-u w Policach spotkanie lokalnych regionalistów z p. Marią Żuk-Piotrowską - historykiem sztuki z Poznania. Celem spotkania była wymiana poglądów na temat  naszych wspólnych odkryć związanych z obszarem na którym mieści się obecnie Popielewo i Trzebieradz ze szczególnym uwzględnieniem Villi Wegnera, która jest przedmiotem szczególnego zainteresowania p. Marii. Otóż, co zapewne wielu ucieszy, Villa Wegnera znalazła w końcu nowego właściciela. Tenże właściciel (osoba prywatna) postawił sobie za cel wykonanie remontu Villi z uwzględnieniem wszelkich zaleceń wynikających z jego historycznego wyglądu. Do tego potrzebna jest historyczna dokumentacja. Taką dokumentację ma przygotować p. Maria Żuk-Piotrowska i stąd jej wizyty w  wielu archiwach i rozmowa z regionalistami. Doszliśmy do wspólnego poglądu, że niestety, to miejsce ukryte w lasach nad Zalewem Szczecińskim pozostaje dla nas nadal tajemnicą. Dzięki listowi Ericha Steina udało się m.in. odkryć, że Villę wybudował dr.Wegner. Nie odnaleziono dotychczas dokumentacji  z tej budowy.  To jeden z kierunków poszukiwań.  Inny kierunek to prześledzenie losów Villi  od lat 30. XX wieku. Tu w zasadzie nie ma żadnych potwierdzonych informacji. Być może ma to związek z funkcjonowaniem "Gauschule NSV" w pobliskim dworku.  Nie wiemy czy  i jakie zmiany zachodziły w wyposażeniu Villi. P. Maria pokazała kilka historycznych, ale powojennych  fotografii ukazujących elementy wyposażenia wnętrz  i stolarki, które da się obecnie odtworzyć. Oczywiście  dobrze by było, gdyby okazało się, że ktoś takie fotografie z lat przedwojennych lub tuż powojennych posiada. Pewne tropy są nadal do sprawdzenia w Niemczech (ewentualna rodzina Wegnera lub może Silbernagla). Nadal do sprawdzenia jest kwestia przejęcia Villi przez Wojska Ochrony Pogranicza i  ustalenia co oni z kolei przejęli od Rosjan opuszczających "Enklawę policką".
Po spotkaniu wiemy na pewno, ze zasoby archiwalne dot. tego miejsca, ale też i Nowego Warpna i okolic są porozrzucane po różnych archiwach i niestety, nie są kompletne( może należy powiedzieć, że są szczątkowe). Może, przy naszym wspólnym udziale uda się ustalić więcej.
Co do losów współczesnych Villi to najważniejsze, że jest w końcu właściciel, któremu zależy na zachowaniu tego zabytku w dobrym stanie. Tego mu szczerze życzę.

[Borisz]

Trzebieradz, jak wiemy, w okresie enklawy polickiej zajmowali Rosjanie.
Nie wchodził oczywiście fizycznie w skład enklawy, tylko stanowił oddzielną "minienklawę", podbnie jak zajmowane przez Rosjan majętki ziemskie. Wiadomo, że chodziło o gospodarstwo rybne. Musiała więc istnieć tam odpowiednia infrastruktura, przystanie itp. I musiała być na tyle duża,że Rosjanie nią się zainteresowali, mimo że mieli przecież dużo większą Trzebież. I tu pytanie do znawców tematu (ak, ZenO), gdzie takowa mogłaby istnieć? W Trzebieradzu czy może jednak w Popielewie?

Sprawa strażnicy WOP.
Była to 68 strażnica 14 Komendy, pierwotnie mieszcząca się w Brzózkach, do Trzebieradza przeniesiona dokładnie 5 kwietnia 1946. Co jawnie znaczy, że
nie było tam już Rosjan. W lipcu miało miejsce przesunięcie strażnic: nr 68 przesunięto do Karszna, zaś do Trzebieradza przeniesiono strażnicę nr 69 z Drogoradza (w Drogoradzu była tymczasowo przez istnienie enklawy, w założeniach miała być w Trzebieży). Rok później, w lipcu 1947 r., strażnicę nr 69 przeniesiono do Podgrodzia, i to raczej koniec krótkiej historii WOP w Trzebieradzu. Który budynek zajmowali? Nie wiadomo. Pewnie albo willę, albo dworek.
A, oczywiście w dokumentach WOP używano określenie Horst, nie żaden Trzebieradz.

Co do wspominanej kiedyś jednostki saperskiej - WOP także zajmował się rozminowywanie. A u nas było co robić - poza amunicją czy niewybuchami bomb lotniczych zaminowane było całe wybrzeże Zalewu od Trzebieży po Nowe Warpno, a w zasadzie także brzeg Odry.

Pozdrawiam