[Brzózki] Pałac Trzebieradz (Horst,Haff-Horst)

[ak]

marysia, Witamy w Policach!

Chciałabym dorzucić pare słów do tzw. Kavallierenhaus.

To już wiemy, że to nie chodzi o dalszy dworek, ale o budynek przy willi.

Validator, dobrze, że przypomniałeś ten tekst"Ich suche Informationen und Fotos über die Gauschule der NS-Volkswohlfahrt (NSV), die von 1941 an in Haff-Horst / Haffhorst bestanden hat. Die nationalsozialistische Wohlfahrtsorganisation hat das Anwesen von Eduard Silbernagel (siehe Adressbuch Ziegenort auf dieser Homepage) erworben. Dort muss es vorher ein "Mütterheim" gegeben haben. Wer kann das Gebäude genau lokalisieren? Existiert das Gebäude heute noch? Ich bin für jeden Hinweis dankbar. "
 "Mütterheim" czyli  "Lebensborn"  Tu po polsku http://pl.wikipedia.org/wiki/Lebensborn

Lebensborn funkcjonował m.in. w Hohehorst http://de.wikipedia.org/wiki/Herrenhaus_Hohehorst skąd pochodzi zdjęcie groty - Künstliche Grotte auf dem Parkgelände http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/90/Herrenhaus_Hohehorst_Grotte.jpg. Nie sądzicie, że sporo zbieżności.
Czy grota to grbowiec? Nie mam pojecia, może marysia ma większą wiedzę na ten temat.
Czy grota z Trzebieradza wyglądała jak ta ze zdjecia? Być może, pierwszy raz udało mi się znaleźć takie zdjęcie. Może istnieją gdzieś jescze podobne groty.

[ak]

Niemiecka wikipedia  podaje najbliższy nas Lebensborn tylko w Sczecinie. Zapomniano o Trzebieradzu?
Jest też ciekawostka, wiele domów na rzecz Lebensborn zostało wywłaszone Żydom (Silbernagel?), lub przekazane jako darowizny.

[Validator]

Ad "marysia", ale nie tylko.
Wszystko trzeba weryfikować, niczego nie odrzucać do czasu wyjaśnienia.
Rozpatrując hipotezę, że "Kavalierhaus" to przybliżona funkcja "dworka" (wszystko wg powyższych szkiców) - trzeba się z tym zgodzić. "Takie coś" musiało mieć strukturę pensjonatowo-hotelową i dlatego później powstała tu Gauschule. Historyczny "Dworek" to nie były dwa mieszkania. To był pensjonat z sypialniami, potem Gauschule, też w podobnej, pensjonatowej formie
Nie znam obecnych stosunków własnościowych, może są dwa mieszkania. Jakieś 15 lub 17 lat temu właściciel zrealizował rozległy remont.
Co do interpretacji Wegners Tanger - zgoda.
Nie podzielam natomiast poglądu odnośnie synchronii czasowej jeśli chodzi o budowle. Od razu odrzućmy willę (1902 r.), to są wariacje betonowe, szczecińskie fascynacje XX wieku. Nijak nie przystają do dworku i budynku koło willi. Te przystają do siebie, ale obiekt obok willi wygląda na starszy.
Skąd się wziął? I skąd się wziął dworek? Ano w tym wątku jest to dokładnie opisane, na wcześniejszych stronach. Na początku był dr Krüger. Bo to jego majątek został podzielony i rozsprzedany. Krüger musiał gdzieś mieszkać i budynek obok willi jest pewnie jego rezydencją. Była jeszcze leśniczówka i na tym koniec. Potem, w trakcie parcelacji (w roku 1886) część majątku (45 ha) kupił Stein, "dworku" jeszcze nie ma (vide Meßtischblatty). Można przypuszczać, że Stein wybudował nie tylko gospodarstwo, ale i pensjonat - dworek. Z jakichś powodów (śmierć Steina?) obiekt przeszedł w ręce Silbernagla, a od niego odkupiły go struktury III Rzeszy.
W żadnym wypadku nie da się obronić tezy jakoby wszystkie budynki powstały w tym samym czasie. Dla mnie orientacyjna chronologia jest taka.
1. II połowa XIX wieku (+/- po roku 1860) - budynek koło willi
2. Ostatnie dziesięciolecie, lub sam schyłek XIX wieku - "dworek" (nie mógł powstać przed parcelacją)
3. Rok 1902 - willa Wegnera
I ja się mogę mylić. Ale...

Ad "ak"
Oba wątki - grota i Lebensborn - niezmiernie ciekawe. Ale o tym już nie dziś.

[ak]

Historyczny "Dworek" to nie były dwa mieszkania. To był pensjonat z sypialniami, potem Gauschule, też w podobnej, pensjonatowej formie

Tu jest chyba nieporozumienie. Musimy oddzielić  nazywany umownie przez nas "dworek" (ten pomiędzy ośrodkiem wypoczynkowym a willą) od "dworku"-"Kavalierhaus", budynku dla gości-służby, przy willi.

Na początku był dr Krüger. Bo to jego majątek został podzielony i rozsprzedany. Krüger musiał gdzieś mieszkać i budynek obok willi jest pewnie jego rezydencją.

Był Krüger (dr?) z Althagen, miał majatek, ale gdzie są źródła, że mieszkał w Horst i miał tam rezydencję?

Można przypuszczać, że Stein wybudował nie tylko gospodarstwo, ale i pensjonat - dworek. Z jakichś powodów (śmierć Steina?) obiekt przeszedł w ręce Silbernagla,

Daleko idące przypuszczenia. Gdyby tak było, to syn Steina by o tym coś wiedział. Z tego co wiemy, to w korespondencji z ZenO nic o tym nie wspominał, a wrecz nie miał o tym wiedzy.

[Validator]

No tak, takie są skutki mnożenia bytów. Pani Maria tylko porównała "coś" do Kavalierhaus, a już zaczynamy przyjmować to za pewnik i autonomiczne istnienie. Domniemany "Kavalierhaus" (funkcja, nie nazwa) to w żadnym wypadku nie może być ów budynek przy willi. Bo oznaczałoby to, że jest młodszy od dzieła Wegnera. Przecież nikt nie buduje najpierw siedziby dla potencjalnych gości i administracji, a dopiero później dobudowuje do tego główną rezydencję. I to jeszcze w stylu "z księżyca". Nie wiem jak się komu ta willa kojarzy, ale do pozostałych budowli nie przystaje. Stylowo jest z innej bajki.

Możliwości są dwie. Najpierw był budynek obok willi, obok w połowie drogi do późniejszego Elsenruh, wybudowano - niech będzie - coś na kształt "Kavalierhaus". W formie pensjonatu. Kto wybudował i dokładnie kiedy? Tego jeszcze nie wiemy.
Odwrotna opcja: najpierw był ten pensjonat, potem budynek przy willi - raczej się nie sprawdza. Z powodów opisanych wyżej. Najpierw musi być siedziba główna, potem powstaje infrastruktura.

Ów pensjonat - dworek (ten w połowie drogi) mógł być wybudowany przez Krügera, tylko po co, skoro majątek miał zamiar (vel musiał) rozparcelować i sprzedać (1886). Wybudował to ktoś inny. Stein lub Wegner. Wiemy, że Wegner wybudował willę w 1902. Nie wiemy od kiedy był tych terenów właścicielem. Willa mogła być (i pewnie była) zwieńczeniem marzeń. Przejąwszy drugą część majątku Krügera, być może  z "rezydencją" (a może ją sam postawił?), musiał mieć miejsce dla licznego personelu. Stąd pewnie ten dworek-pensjonat (w połowie drogi).

Czy tak było? Jeszcze nie wiem, ale na pewno (cokolwiek nie sądzą "autorytety") obie budowle są starsze od willi i nierówne wiekiem wobec siebie. Trzeba dalej badać.

Co do detali: relację o dokonaniach Steina zdaje jego wnuk, nie syn. A to różnica.
Tytuł dr. Krüger (pisownia niemiecka) podaje w jednym z postów ZenO. Zapewne wie, co pisze.

A jak już dotknąłem "Autorytetów" to sięgnijcie po "Głos Szczeciński" z piątku, 15 lutego, i tam poczytajcie o nazwach regionalnych - tekst pod patronatem prof. Białeckiego. W tym o Horst i innych, np. o końcówce - hagen. Podobno to od "hangen"... Pracę z fantastyki to ja pisałem na koniec studiów. Dawno temu.

[ZenO]

Trochę nabroiłem wcześniej (wyżej) z podpisami. Jeszcze raz:


Teraz powinno być dobrze. Za Erichem Steinem ustalamy taką kolejność:
- po podziale dóbr należących do Krügera  na kupionej części  Stein buduje swoje gospodarstwo (na mapie nr 3),
- wg informacji z listu E. Steina do tego momentu były tylko, już nieistniejące leśnictwo (1) i Holzablage - skład drewna (2), który znika z powierzchni i obecnie nie ma po  nim śladu,
- w 1902 r. dr. Wegner kupuje działkę na której buduje swoją willę. Na mapie z początku XX wieku nie ma żadnych obiektów w miejscu, gdzie teraz znajdują się willa i zabudowania jej towarzyszące - (6),
- dalej, na podstawie listu - w tym samym czasie, a więc po 1902 r. zbudowano pensjonat ELSENRUH - (4),
- z listu E. Steina wiemy, że pomiędzy Elsenruh, a jego gospodarstwem był dom należący do rodziny rybaka  Zimmermanna (5). Nie mamy informacji, kto i kiedy zbudował ten dom,
- nadal nie wiemy, kto i kiedy zbudował dworek (7). Wiemy, że był tam obiekt NSV, ale jakie było jego przeznaczenie tego nadal dokładnie nie wiemy.

[ak]

ZenO, gdybyś jescze umiejscowił w tym opisie Silbernagla, choć nie znamy dokładnych źródeł tych informacji.

"coś" do Kavalierhaus, a już zaczynamy przyjmować to za pewnik i autonomiczne istnienie. Domniemany "Kavalierhaus" (funkcja, nie nazwa) to w żadnym wypadku nie może być ów budynek przy willi.

Nie chodziło o pewnik, tylko o ustalenie do którego budynku przypisać ewentualny "Kavalierhaus", bo niefortunnie pomieszały się nazwy "dworek".

Użyłam tej nazwy na tzw. "dworek" przy "pałacu" w Brzózkach trochę na wyrost, ale lepiej chyba brzmi niż dom dla służby i stajnie... Tym bardziej, że część od strony aleji to jakby dwa odrębne mieszkania.

Na spotkaniu padła tylko sugestia, że budynek przy willi, to coś w stylu "Kavalierhaus".
Do tej pory nie znaliśmy tego pojęcia. Czy ten budynek, to typowy "Kavalierhaus".
Nie mam pojęcia, dla mnie to budynek socjalny, może po części gościnny.

Co do nazwy "Kavalierhaus". Pierwotna nazwa wywodzi się od funkcji, jednak później, to już tylko nazwa.
Tytuł dr. nie znalazłem, zapewne to pomyłka, jak i moja, syn-wnuk.

[lukasz_s]

Ale! Wróćmy do początków. Trochę Berghausa i Bruggemanna:

[jakub_m]

Niemiecka wikipedia  podaje najbliższy nas Lebensborn tylko w Sczecinie. Zapomniano o Trzebieradzu?
Jest też ciekawostka, wiele domów na rzecz Lebensborn zostało wywłaszone Żydom (Silbernagel?), lub przekazane jako darowizny.

Nie kojarzyłbym tutejszego Mütterheim z Lebensbornem, to nie zawsze jest tożsame. Ilość domów tej ostatniej organizacji jest ścisła, na Pomorzu funkcjonowały tylko dwa: w Szczecinie i Połczynie Zdroju. NSV prowadził domy (samotnych) matek w wielu miejscach i być może był to jeden z nich, przekształcony później jak wynika z przedstawionej tu chronologii w szkołę tejże organizacji.

[ak]

jakub_m , też to sprawdziłem, ak napisał/a:
Niemiecka wikipedia podaje najbliższy nas Lebensborn tylko w Sczecinie. Zapomniano o Trzebieradzu?
Masz rację,  w wykazie http://de.wikipedia.org/wiki/Lebensborn nie widnieje Horst/Haffhorst.

Dla mnie ciekawostką jest grota z HOHEHORST, wykonana z takiego samego materiału jak w Haffhorst/Trzebieradzu. Czy jest to grobowiec? Nie mam pojęcia.

[Ziegenort]

Gartenarchitekt Wilhelm Benque

http://de.wikipedia.org/wiki/Wilhelm_Benque?uselang=de

hat dieses Projekt etwa 1891 in Hohehorst gebaut

In dieser Grotte ist eine Pumpstation

Das Material der Grotte ist Tuffstein.

Diese Information habe ich von einem Historiker in Hohehorst.

[Validator]

To nie jest Tuffstein. To jest sztuczna konstrukcja: plecionka z trzcin i nakapany na nie płynny beton w fazie zastygania. Więcej o grocie za trochę, bo właśnie znalazłem się w domu.

[ak]

Ziegenort, in Trzebieradzu/Haffhorst ist das Material



Przegladam Internet i widzę jednak, że zbieżność Hohehorst, Haffhorst i grot jest przypadkowa. Podobne groty były modne  w tamtym okresie i stawiano ich wiele w parkach i ogrodach. Pani Maria na spotkaniu użyła jakiegoś określenia materiału z którego grota była zbudowana, może podpowie.

[ZenO]

lukasz_s proponuje by się cofnąć do źródeł.
A tam znajdujemy  ciekawostkę, której nie potrafię wyjaśnić:



Dowiadujemy się od Brüggemanna, że smolarnia Horst podlega  Trzebieży/Ziegenort, ale  ciekawsze jest to, że nazwa smolarni brzmi "Teerofen auf der Horst". Czyżby jeszcze inne znaczenie słowa Horst?

Może Ziegenort pomoże i zapyta fachowca od nazewnictwa jak należy rozumieć to określenie?

[Validator]

Jeśli za szwedzką mapą przyjmiemy "Lange Horst" jako określenie całego klifowego wybrzeża, między późniejszymi Brzózkami (w czasach szwedzkich ich nie było) a Trzebieżą, to określenie "auf Horst" wygląda na poprawne. Mowa o "Smolarni na klifie". Innej, tak usytuowanej, w okolicy nie było, nazwa wystarczająco identyfikuje obiekt.