32
« dnia: Grudzień 07, 2017, 21:28:40 »
Dostałem pierwszą odpowiedź:
Panie [ak],
tyle, tak na teraz, o zagrodnikach znalazłem w artykule Hansa Schulze, Die Besiedlung der Mark Brandenburg im hohen und späten Mittelalter, Jahrbuch für die Geschichte Mittel- und Ostdeutschland 28, 42-178, który lata temu na własne potrzeby sobie przetłumaczyłem:
"Drugą warstwę w obrębie ludności wiejskiej stanowili Kossäten – chałupnicy (kossati, kotsener, koster, rzadziej hortulani). Dwory zagrodników (areae, curiae cossatorum, costenworde) w wielu wsiach brandenburskich urządzane były prawdopodobnie już w okresie kolonizacji. Wielokrotnie położone one były na końcu osady, niekiedy, jednak także bez dającego się zaobserwować porządku, między dworami chłopów łanowych. Do zagrodników należał dwór (zagroda) oraz kawałek ziemi z ogrodem, nie mieli oni zaś normalnego pola. Dopiero z czasem, niekiedy w wyniku karczunków, na krawędzi gruntów wiejskich powstawały pola zagrodników (costenland), które w odróżnieniu od łanów (mansi) chłopskich rozmierzane były na morgi (Joch – iugera). Niekiedy zagrodnikom udostępniane były do użytkowania łany lub części łanów. Wydaje się, że na obszarze Prignitz wielu sołtysów część swoich ziem przekazywała w użytkowanie zagrodnikom. We wsiach z terenu Uckermark doszło do podziału/rozdziału wielu łanów między zagrodników (1375 costenhoven, mansi cossatorum). Prócz tego daje się zaobserwować wzrost liczby działów zagrodników w późnym średniowieczu.
Charakterystyczne dla socjalnej pozycji zagrodników było ich zobowiązanie do posług (Dienstleistungen) na rzecz określonych dworów, z którymi zagrodnicy byli silnie związani. Siedziby zagrodników często były wzmiankowane jako przynależności dóbr rycerskich i sołeckich. Przy tych zależnościach chodziło oczywiście o rzeczowe, ciążące na pozycji zagrodników zobowiązania (w sensie grupy), podczas gdy zagrodnicy sami osobiście byli wolni."
Jeśli chodzi o wzmiankę z 1945 r., to rzeczywiście bardzo późna sprawa. Może to rodzaj przydomku, być może mającego jakieś uzasadnienie w przeszłości???
Mam nadzieję, że jakoś Panu pomogłem.
Pozdrawiam,
dr D. N.
Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk