[Police] Hydrierwerke - pogromcy mitów

[Borisz]

Zakładam ten temat z myślą o wspólnej weryfikacji różnych informacji dotyczących Hydrierwerke (lub tematów pobocznych).

Na pierwszy ogień idą dane dot. powierzchni zakładów.
Otóż wszystkie publikacje z uporem podają liczbę 1500 ha bądź 16 km kw. (nie wiem gdzie leży źródło). Oznaczałoby to w pierwszym przypadku prostokąt o wymiarach 3 na 5 km, a w drugim 4 na 4 km. Fabryka absolutnie nie zajmuje takiej powierzchni!

Co ciekawe, w filmie "Kryptonim synteza" Frankiewicz opisuje fabrykę, podając powierzchnię 1200 mórg (ciekawe skąd taka archaiczna miara). A morgi są różne. Zasadniczo wahają się między 0,25 a 0,5 ha. W hektarach powierzchnia fabryki wynosiłaby więc co najwyżej ok 800 ha.

Zmierzyłem powierzchnię fabryki na geoportalu, i wynosi ona ok. 2,5 km kw.

Bliższa prawdy jest podawana również w wielu opracowaniach powierzchnia zwartej infrastruktury - 200 ha. Oznaczałoby to prostokąt mniej więcej 1 na 2 km. co z kolei zasadniczo odpowiada rzeczywistej powierzchni fabryki. Skąd jednak dane rzędu 16 km kw.? Czy do Hydrierwerke, poza zasadniczym zakładem, należały też inne grunty, jak dziś do ZCh? A jeli tak, to które, skoro niedaleko fabryki położone były juz wsie (Trzeszczyn, Jasienica, Kołpin).

[Validator]

I tak, i nie. Istniały dwa pojęcia: Das Hydrierwerk = zakład przy Tanowskiej, a raczej Falkenwalderstraße i to on ma rozmiar ok. 200 ha. Ale występują też: Die Hydrierwerke Stettin-Pölitz AG, czyli "zakłady". A one obejmowały ogromną przestrzeń, zamkniętą na zachodzie szosą Tanowo - Dobieszczyn, na północy - mniej więcej linią dzisiejszej ulicy św. Piotra i Pawła, na wschodzie - linią Odry (przecież "lejek" paliwowy na pewno należał do Die Hydrierwerke), na południu - przynajmniej lasem mściecińskim, poniżej Przęsocina (Neuendorf). Police - miasto leżały w tym obszarze, ale zapewne miały teoretyczną autonomię przestrzeni miejskiej. Niemniej, tak określona przestrzeń, wyczerpuje podawane dane, czyli 1500 ha.

[lukasz_s]

das Hydrierwerk=  Hydrierwerke AG + Norddeutsche Mineralolwerke + prawdopodobnie wiele innych mniejszych spółek

[Domino]

W korespondencji między Urzędem Polic, a przedstawiecielami Hydrierwerke z roku 1942/1943 wystepują obie nazwy zakładów - zarówno Hydrierwerke jak i Mineralölwerke, wynika z tego, iż musiały one istnieć osobno, ale ściśle ze sobą współpracowały.Możliwe, iż coś na kształt spółek w Zakładach Chemicznych.

Pozdrawiam

[Borisz]

das Hydrierwerk= Hydrierwerke AG + Norddeutsche Mineralolwerke + prawdopodobnie wiele innych mniejszych spółek

A nie jak już to odwrotnie? Czyli do Hydrierwerke AG należał/o das Hydrierwerk i Mineralolwerke?

Istniały dwa pojęcia: Das Hydrierwerk = zakład przy Tanowskiej, {...} Ale występują też: Die Hydrierwerke Stettin-Pölitz AG, czyli "zakłady".

Szczerze mówiąc pierwszy raz spotykam się z takim podziałem. Jeśli tak było, to rzeczywiście wyjaśnia to sprawę. Ale po co Hydrierwerke aż tak duży teren, obejmujący głównie tereny rolnicze? Bo to, że do zakładów należały kanały, teren pod rurociągiem wraz z nabrzeżem nad Odrą to akurat ma sens.

wynika z tego, iż musiały one istnieć osobno, ale ściśle ze sobą współpracowały

I tu mamy drugi mit:p
Wszystkie publikacje podają, że Hydrierwerke powstało na bazie jakiegoś enigmatycznego Norddeutsche Mineralolwerke, o którym wiadomo tylko tyle, że stało się podstawą Hydrierwerke:p, a co za tym idzie powstało wcześniej i zajmowało się regeneracją zużytych paliw okrętowych (swoją drogą, jak można regenerowac paliwo? albo się je zużyło, czyli spaliło, albo jeszcze nie, ale to pytanie do kogoś, kto się zna na chemii). Tymczasem wszystko wskazuje na to, że rzeczywiści oba zakłady istniały obok siebie do końca wojny. Tyle że o Norddeutsce Mineralolwerke jest dużo mniej wzmianek, czyli pewnie był to zakład dużo mniejszy.

[Validator]

Rozróżnienie "Das Hydriewerk" - "Die Hydrierwerke" znalazłem w literaturze niemieckiej. Po raz pierwszy w "Treibsand". Dołożyłem starań, aby zrozumieć pozorną sprzeczność. Wyjaśnił mi ją rdzenny Niemiec, tak, jak to opisałem. Sprzeczności nie ma.

[ak]

(swoją drogą, jak można regenerowac paliwo? albo się je zużyło, czyli spaliło, albo jeszcze nie,

dobre pytanie, a może chodziło o akumulatory?

[ak]

a rafinacja...

spalin?

[Domino]

(swoją drogą, jak można regenerowac paliwo? albo się je zużyło, czyli spaliło, albo jeszcze nie,

dobre pytanie, a może chodziło o akumulatory?

Paliwa nie, ale zużyty olej, używany w okrętach to i owszem, można zregenerować (odzyskać).


Pozdrawiam

[lukasz_s]

Bezkrytycznie cytuje się jakieś tajemnicze praźródło, które mówi o zakładzie przerabiającym paliwo okrętowe, a
źródła pisane  mówią wyraźnie: Norddeutsche Mineralolwerke GmBH zaczęła pracę w 1942r. a nie w 1937.

wersja dla leniwych:



Wg mnie NDMOW zajmowała część obszaru położonego na zachód od wewnętrznego dworca, gdzieś w pobliżu działu parafiny- w końcu była ona substratem używanym w produkcji. Także przebieg ogrodzenia na terenie Hydrierwerke, dzielący fabryki na strefy, istnienie rampy kolejowej na "środku" fabryki- wg mnie sugeruje istnienie 2 zakładów, ściśle ze sobą połączonych.

Jeśli się mylimy- wzmianka o zakładzie- protoplaście powinna być choćby w Adressbuchu z końca lat '30-tych.

[Borisz]

Norddeutsche Mineralolwerke GmBH zaczęła pracę w 1942r. a nie w 1937.

O właśnie, czyli Norddeutsche powstało później niż Hydrierwerke, a nie było jego poprzednikiem. I jak wynika z tych raportów, istniały do konca wojny dwa odrębne zakłady (zresztą jeden raport dotyczy HWP, a drugi NDMOW).

wzmianka o zakładzie- protoplaście powinna być choćby w Adressbuchu z końca lat '30-tych

Też kiedyś myslałem żeby sprawdzic co piszą o HWP w Adressbuchu. A z którego roku jest najnowszy?

Wracając jeszcze do sprawy powierzchni, w raporcie jest mowa o 2 km kw., czyli 200 ha.
A obszar 1500 ha, jaki miał tworzyc Die Hydrierwerke, czyżby była to np rezerwa terenu pod ewentualną rozbudowę, nowe obozy itp, obejmująca teoretycznie prywatne tereny uprawne, ale np niosąca takie rozwiązanie prawne, że w razie konieczności przejęcie terenu nie stanowiłoby żadnego problemu?

[lukasz_s]

To ja jeszcze parę przemysleń nt. NDMOW.

1.Plan z 1939r.


2. Plan aliancki ok 1944r.


Ad1. Łatwo zauważyć, że w 1939r. nie ma części poludniowo-zachodniej kombinatu.
Ad2. Wywiad aliancki  nie był pewien do czego służyły budynki oznaczone numerami 45- 49. (probably styrene plant?) Są to właśnie te budynki, które powstały po 1939r.

Czy niewiedza aliantów wynika z posiadania jedynie "starego planu"? A może brak danych wywiadowczych wiąże się z trudnościami z "przeniknięciem" agentów w ten obszar?

W Hydrierwerke zatrudniano m.in. Polaków, to oni byli podstawowymi informatorami podczas trwania "Syntezy". W NDMOW zatrudniano Francuzów (tyle wiemy).  Bariera językowa lub inne miejsce zakwaterowania (Wullenwever) mogły być przyczyną porażki infiltracji tej części fabryki. Czyżby "Styrene plant" to NDMOW?

[Borisz]

(probably styrene plant?)

Po polsku to styren, służy chyba do produkcji tworzyw sztucznych czy gumy, niebezpieczny dla zdrowia: http://en.wikipedia.org/wiki/Styrene
Chyba mogli coś takiego w Policach produkowac. Ale czy rzeczywiście to by było NDMOW?

Zastanawiałem się nad samym słowem "Mineralol" - olej mineralny. Powstaje z ropy naftowej, służy głównie do smarowania. Takie coś rzeczywiście mogło podlegac "regeneracji" w Norddeutsche.
W ang. raporcie odnośnie zakładu użyta jest nazwa "synthetic lubricating oil" - czyli właśnie olej smarowniczy, choc określenie "synthetic" sugeruje, że produkowano go tu na miejscu z węgla.

[lukasz_s]

Chyba mogli coś takiego w Policach produkowac.

Może  i mogli, ale nie produkowali. Znana jest lista produktów powstających w Hydrierwerke. Raport aliantów mógł opierać się i opierał na analizach porównawczych. Zapewno sugerowano się tym, że Leuna-Merseburg czy Auschwitz-Monowitz produkowały, to dlaczego nie Police?

"synthetic lubricating oil" - czyli właśnie olej smarowniczy, choc określenie "synthetic" sugeruje, że produkowano go tu na miejscu z węgla.

Źródła zaopatrzenia NDMOW podaje także raport Hartmanna. M. in. były to odpady z Hydrierwerke, ale także produkty z syntezy Fischer-Tropscha, dostarczane z głębi Niemiec, plus minus jednak syntetyczne.

[billkronos]

Hello lukasz-s;
Juz parokrotnie czytalem o znalezieniu w Bau 1 radiostacji, ktora mial posiadac szef bezpieczenstwa fabryki.
Czy dysponujesz jakimis szczegolasmi na ten temat ? Glownie chodzi mi o to, czy ustalono dla ktorych alintow
ta stacja pracowala ? Jakiego pochodzenia byl nadajnik ? Czy wiadomo cos o losach owego Niemca ?
Pozdrawiam - Bill