Witaj "theville666" i witajcie Wszyscy!
Dwa tygodnie temu "theville666" podał precyzyjne parametry usytuowania i wymiarów Tobruklager. Znaczy - zdjęcia nie tylko widział, ale miał możność ich przeskalowania. Przyznam się, że ta informacja nie dawała mi spokoju, bo w końcu trzeba wszystko poskładać w całość. Tym bardziej że nie wierzę w rychłe udostępnienie owych fotografii dyskutantom na tym forum. Skoro dotąd się nie pojawiły, pewnie się nie pojawią. Ale - moim zdaniem - już nie muszą. Bo opis "theville666" wystarczy, jak się go zestawi z innymi materiałami.
Porównałem kilka źródeł:
1. Opis "theville666"
2. Sławne i znane zdjęcie po nalocie z roku 1944
3. Jedno z najistotniejszych - Meßtischblatt z 1938 (sprzed budowy Hydrierwerke, obrazuje stan z 1935)
4. Widok w Google Earth, wraz z możliwością wymiarowania
5. Napisałem do "billa kronosa" z prośbą o powrót do rozmów sprzed trzech lat i rozstrzygnięcie moich wątpliwości - otrzymałem precyzyjną odpowiedź
6. Fragmenty współczesnej mapy cyfrowej
A potem porobiłem sobie kilka wypraw w teren.
W efekcie - wszystko się zgadza, złożyło się w całość. "Theville666" ma rację, obóz był między drogą a torami. Kiedy kilka lat temu zacząłem rozmowy z "billem kronosem" - źle go zrozumiałem. Przyjąłem, że wracał z fabryki do obozu szosą. A skoro wchodził na jego teren z prawej strony - wydawało się, że mogła to być tylko przestrzeń oczyszczalni lub ów zbiornik osadowy, o którym wspomniał Domino, za nią. Kształt pasował, dlatego tam ten obóz ulokowałem. Tymczasem Bill szedł inną drogą, ale po kolei.
Zacznijmy od Meßtischblatta, którego wówczas jeszcze nie miałem. Wycinek umieściłem pod poniższym linkiem:
http://img375.imageshack.us/img375/2577/01wycinekmapy.pngWiadomo, że jest to skala 1:25000. Czyli 1 cm = 250 m Porównując mapę z współczesnym obrazem satelitarnym widać, że wiele się zmieniło, jak znaleźć punkty odniesienia? Otóż na mapie niemieckiej, jak również na zdjęciu "ponalotowym"
http://img686.imageshack.us/img686/5140/02police3.jpg widać niedaleko od początku drogi prowadzącej z Polic do Jasienicy taki łuczek - wybrzuszenie skierowane na wschód. Jak mi powiedzieli dawni jasieniczanie - przy tym łuku drogi stały kiedyś domy. Najważniejsze jednak, że choć drogę wyprostowano - ten łuk nadal istnieje i jest widoczny na obrazie satelitarnym, pozwalającym na wymiarowanie. Dalej - znając skalę mapy, sprawy wyglądają już dosyć prosto.
Obecny biurowiec Zakładów i parking mieszczą się na terenie dość sporego lasu (lasku) widocznego poniżej napisu "Schmiede". Północny brzeg Pommernlager, którego oczywiście na mapie być nie może (podobnie, jak nie ma kanału), to mniej więcej wysokość cyfr "2,4", umieszczonych przy drodze, ok. 2,5 cm powyżej napisu "zu Pölitz". Chodzi o wysokość na mapie (szerokość geograficzną), obóz rozciągał się na zachód od toru.
Powyżej napisu "Schmiede" jest kolejny lasek, takie dwa prostokąty poprzecznie położone, w zachodniej części przecięte torem. Tuż nad leśnym prostokątem usytuowanym między torem i drogą przebiega pierwsza estakada wchodząca na teren oczyszczalni. Pod nią jest bunkier naziemny, do wiosny ub. roku stał przy nim rozsadzony wybuchem "Splitterschutzelle" (jajko). I tu prawdopodobnie, najpewniej przy wyraźnie widocznej dojazdowej, poprzecznej drodze, wiodącej ostatecznie do centrum Langenstücken, zaczynał się obóz. Symetrycznie, w północnej części obozu był (i do dziś istnieje) schron podziemny. Tu fragment mapy cyfrowej:
http://img830.imageshack.us/img830/6792/03fragmentmapycyfrowej.jpgA dlaczego nie bliżej, w kierunku napisu "Schmiede"? Po pierwsze nie było powodu likwidować istotnej drogi. Po drugie wskazane przez "thewille666" 420 m granicy południowej wcześniej się nie zmieści między drogą Police - Jasienica i torem. Należy przy tym pamiętać, że podczas budowy Zakładów położono nowe tory, na terenie dawnego obozu. To, co jest zaznaczone na prezentowanym fragmencie mapy cyfrowej i co dziś widać na obrazie satelitarnym to nie są niemieckie tory, ale powojenne, polskie, na terenie Zakładów przebiegające ok. 250-270 m na zachód od drogi głównej. Niemieckie biegły dalej na zachód, w najszerszym miejscu właśnie te 420-430 metrów od drogi głównej. Ich fragment lub ślad po nich (nie byłem w tym miejscu w Zakładach) widać zresztą na (niezamieszczonej przeze mnie) pełnej mapie cyfrowej Zakładów.
To najszersze miejsce między drogą główną i torami przypada właśnie na odcinek poprzecznej drogi do Langenstücken. Dlatego tylko tu mogła być południowa granica obozu. Jak zrobimy symulację na mapie satelitarnej - wyjdzie nam trapez +/- prostokątny, w jego obrębie znajdzie się również wspomniany schron podziemny, który do dziś istnieje.
Pas zieleni (roślinności) - jak pisze "theville666" okalający obóz od południa to zapewne ów lasek, na którym stanął parking i biurowiec Zakładów. Bo innych zadrzewień w tym miejscu nie ma, nie widać ich również na zdjęciu "ponalotowym", natomiast wspomniany las widać doskonale. Nawiasem mówiąc, w świetle nowych ustaleń, na tym zdjęciu zabrakło dosłownie kawałeczka terenu, abyśmy mieli jednocześnie zdjęcie Pommernlager i Tobruklager. Natomiast FLAK, o którym pisze "theville666" - to chyba ten sam, który na zdjęciu "ponalotowym" występuje, lokalizacja się zgadza, jest 6 stanowisk i są transzeje. Zdjęć, które widział "theville666" oczywiście nie widziałem, przypuszczam tylko, że są zrobione od strony Jasienicy, stąd pewne proporcje mogą odrobinę inaczej wyglądać niż na zdjęciu "ponalotowym".
Zostaje jeszcze powiedzieć "jak szedł Bill"?
Jeśli Go dobrze zrozumiałem opuszczał teren fabryki przechodząc pod pierwszym wiaduktem (dziś nie istnieje, zlikwidowany) w pobliżu górnego lewego rogu zniszczonego Pommernlager. Potem szedł prosto, wzdłuż północnej granicy obozu (tam była droga) i dochodził do wiaduktu nr 2. Też nie istnieje, zamurowany lub zasypany, był mniej więcej w jednej trzeciej drogi między obecnym wiaduktem przy Kuźnickiej, a budynkiem przepompowni przy kanale. Na zdjęciu "ponalotowym" widać go doskonale. Potem skręcał w lewo (pierwotnie założyłem, że dochodził do drogi głównej, a to była nieprawda), szedł wzdłuż torów na północ do rozwidlenia dróg (też jest na zdjęciu "ponalotowym"). W prawo droga biegła prosto do drogi głównej (to pewnie dzisiejsza Kuźnicka), a on po pokonaniu jakiegoś krótkiego zygzaka szedł dalej na północ i docierał do Tobruklager. Wchodził na jego teren - o ile dobrze zrozumiałem - ze swojej prawej strony, czyli przez wejście od strony torów. Czy to było wejście główne - raczej nie, główne powinno być od południa lub (i) od wschodu. Ale tego jeszcze nie nie zdołałem ustalić.
Dzięki "theville666" za moc interesujących wrażeń, chyba lokacja Tobruklager została ostatecznie zakończona.
Pozdrowienia
Jan Antoni
