Wirtualne Police i okolice - forum dyskusyjne
Police i okolice => Historia => Wątek zaczęty przez: Domino w Stycznia 31, 2010, 22:57:47
-
Witam,
Chciałbym podzielić się z Wami moim małym odkryciem.
Przeglądając album "Police i okolice na starej fotografii" przewineło mi się na jednej ze stron nazwisko Marszałka Augusta von Mackensena, który w 1932 roku poświęcił jeden z licznych pomników poległych ofiar w I wojnie światowej w Jasienicy - myśle gdzieś w swoich materiałach widziałem to nazwisko i nie pomyliłem się.
Na temat Augusta von Mackensena możecie poczytać tutaj:
http://pl.wikipedia.org/wiki/August_von_Mackensen
http://www.armianiemiecka.tpf.pl/Biografie/mackensen.htm
W latach 1878-1879 Mackensen służył w 3 Brygadzie Kawalerii w Szczecinie.W 1935 roku otrzymał majątek w Boryszowie (Brüssow), ale mieszkał w Tanowie (Falkenwalde).
Otwieram szafke, wyciągam stare gazety z lat 1936-1937 i zaczynam je przeglądać.Na jednej z nich widze pieczątke...zresztą zobaczcie sami.
(http://img168.imageshack.us/img168/3153/dsc08747.jpg) (http://img168.imageshack.us/i/dsc08747.jpg/)
Jestem nieco zszokowany - nawet nie przypuszczałem, że i tak cenne w ciekawe informacje lokalne gazety okażą się pamiątką po tak słynnym człowieku i uda się ustalić do kogo należały.Takie stare pamiątki wciąż zaskakują.
Pozdrawiam
-
A tak tanowska willa marszałka wygląda dziś...
http://img192.imageshack.us/i/willamckensen1.jpg/](http://img192.imageshack.us/img192/2616/willamckensen1.th.jpg)[/URL]
http://img33.imageshack.us/i/willamackensen2.jpg/%5D%5BIMG%5Dhttp://img33.imageshack.us/img33/76/willamackensen2.th.jpg%5B/IMG%5D%5B/URL%5D
Również pozdrawiam
-
A tak ongiś:
(http://img196.imageshack.us/img196/749/falkenwalde1.jpg)
Mackensowie mieli niejedną posiadłość na całym Pomorzu, Tanowo pełniło chyba rolę miejsca... wypoczynkowego. Temat rozgryzamy od jakiegoś czasu :]
-
Pod tym linkiem (http://www.gdw-berlin.de/pdf/B32.pdf) znajduje się list napisany w Tanowie przez v.Mackensena z 14 lutego 1940 roku.
Spotkałem się również z pocztówką - Falkenwalde b.Stettin, Landjahrlager Mackensen.Był to już inny obiekt - specjalny (wychowawczy) ośrodek dla młodzieży Mackensen.Zapewnie nazwany imieniem feldmarszałka.
W starych materiałach wille v.Mackensena określa się jako "Waldhaus" v.Mackensen.Zresztą widać to dobrze na pocztówce Pana Jakuba.Obecnie znajduje się tam ośrodek wychowawczy.
Pozdrawiam
-
Masz rację "Domino" co do tego ośrodka wychowawczego. Ale należy pamiętać, że to nie był ośrodek wychowawczy w naszym rozumieniu, ale formacyjny, kształcący młode kadry.
Tu jest link do pocztówki:
http://img23.imageshack.us/img23/5242/falkenwaldelandjahrlage.jpg
-
Właśnie o tę pocztówke mi chodziło.
Można dodać, że do ośrodka trafiała młodzież - zarówno chłopcy jak i dziewczęta, która szczególnie wyróżniała się w swoim środowisku.Miała to być przyszła elita hitlerowska, którą indoktrynowano w duchu narodowego socjalizmu.Nadzór nad tymi obiektami sprawowała SA.
Pozdrawiam
-
Przyjęcie z okazji 85-tej rocznicy urodzin Augusta von Mackensena
Widoczni m.in.: marszałek August von Mackensen (z lewej), kanclerz Rzeszy Adolf Hitler (z prawej), generał Werner von Fritsch (z prawej za Hitlerem).
(http://img.audiovis.nac.gov.pl/PIC/PIC_2-14885.jpg)
-
No proszę, ojciec zawsze mówił, że "płytowa" droga w Tanowie została położona na przyjazd Hitlera. Tak mówili "ludzie". Poźniej wyczytałem, że Hitler nigdy nie odwiedził Polic. W sensie Hydrierwerke.
I do tej pory te dwie informacje wydawały mi się sprzeczne. A jednak Fuehrer tu był!
-
No i co teraz? Mamy być dumni z faktu,że ten zbrodniarz odwiedził Tanowo?
-
Drogi mirkulsie: forum police.info jest oczywiście ogólnodostępnym miejscem wyrażania poglądów. Temat w którym się znajdujemy jest moderowany przez kilku fascynatów naszej lokalnej historii. Umieszczone powyżej zdjęcie jest doskonałym potwierdzeniem faktu obecności Hitlera w naszej okolicy. Osoby, która w historii XX wieku odegrała bardzo znaczącą rolę. Dodatkowo jak widzisz pozwala na wyjaśnienie kilku "gminnych pogłosek" o przyczynie budowy płytowej drogi do Tanowa. Wiele osób dowiedziało się o tych sprawach dopiero tu. I doskonale, że są ludzie, którzy takie wiadomości upubliczniają. A więc pytanie o to czy mamy być dumni jest trochę nie na miejscu. Z faktami się nie dyskutuje. Mieszkamy na terenach gdzie historię tworzył także inny naród i koniec.
A tak przy okazji ci, którzy interesują się "teoriami Suworowa" całkiem inaczej patrzą na postać Hitlera, ale to już całkiem inna sprawa.
-
dziękuję jojo! Lepiej bym tego nie napisał.
-
Witam,
August von Mackensen urodził się 6 grudnia 1849 roku. Hitler był w Tanowie w dniu 85 urodzin marszałka, więc w 1934 roku.
Ze zdjęcia nie wynika, że jest to grudzień, więc zakładam, że wcześniej(cieplej). W tym momencie Hitler jest u władzy niespełna dwa lata. Już mieliby mu budować drogę? Z Polic do samego Tanowa pod dom marszałka?
-
A. Hitler był w Policach również w 1938 roku. I to w Policach samych, na dworcu. Jechał do marszałka w Tanowie, ten był bardzo chory, odwołał spotkanie. Tak pisze o tym Kristin Maronn:
"1938-1939
W czerwcu w Szczecinie i Policach przebywał Adolf Hitler. Pobyt w Policach wiązał się z zamiarem odwiedzenia w Falkenwalde (Tanowie) sędziwego feldmarszałka Augusta von Mackensen (1849-1945). Ten jednak z powodu nagłej cieżkiej choroby Hitlera nie przyjął, co zakłóciło plan podróży. Pociąg specjalny nie przybył w zaplanowanym czasie i Hitler spędził dłuższą chwilę na polickim dworcu kolejowym, gdzie z tego powodu zgromadziła się duża cześć mieszkanców Polic.
Gniewnie patrzyło na Hitlera wielu obywateli stojących po zachodniej stronie pociągu. Jeden z robotników Charlotty Paape, nazwiskiem Labahn, powiedział dosłownie: "Czy nie powinno się tego paskudnika udusić?" Został jednak powstrzymany, a potem znalazł się w obozie pracy. Gdyby taki zamach miał miejsce, byłoby to najważniejsze wydarzenie w historii Polic, od momentu poddania miasta pod władzę Szczecina (r. 1321) po uruchomienie przeprawy promowej (der Randow-Fähre) na początku XX wieku. Jest rzeczą uroczą, ale daremną, odmalowywać sobie dalsze konsekwencje takiego zamachu."
-
W temacie - spotkanie Związku Weteranów z feldmarszałkiem von Mackensenem w jego willi w Tanowie.
(http://img186.imageshack.us/img186/8223/dsc08755zmierozmiar.jpg) (http://img186.imageshack.us/i/dsc08755zmierozmiar.jpg/)
Pozdrawiam
-
Czytam to z wielką ciekawością. Zajrzałem nawet do wielkopedii i poczytałem o tym wojowniku. Życiorys nadaje się na scenariusz dobrego filmu. Miał charakterek. Mieszkam tu a nawet nie przypuszczałem że tu takie figury obok żyły i odwiedzały nasze kąty. Wokół jest kilka takich ciekawych miejsc i ładnych willi po których można by się spodziewać ciekawej historii. Mam na myśli Brzózki i ten dom, a własciwie zespół budynków który określany jest willą Geringa. Wiem że nie jest to zbyt precyzyjne określenie. Może ktoś ma materiały które mówią coś więcej o tym dziwnym miejscu. Wygląda trochę jak miejsce nawiedzane, wokół widać kilka drzew egzotycznych i na pewno nie z tej krainy.
-
Mam na myśli Brzózki... Może ktoś ma materiały które mówią coś więcej o tym dziwnym miejscu.
Odsyłam do archiwalnych numerów MP, był tam obszerny artykuł na ten temat.
-
A te archiwa to pewnie w bibliotece?
-
A te archiwa to pewnie w bibliotece?
Niestety - chyba nie, a szkoda.
-
Coś na temat miejscowośći brzózki http://samarama.wikidot.com/brzozki
-
Słyszałem także inną histrorię ale tu nie ma o tym ani słowa. Sztuczna grota przypomina swoją strukturą taką jak widziałem w Zdrojach. Może to ten sam materiał?
-
Chodzą takie pogłoski , że na terenie wsi Brzózki jest linia Berlin - Moskwa ( i związku z tym nie można palić ognisk) :)sadboy dzięki za linka. Ach no i tak nawiązując do tematu jestem w lekkim szoku , że "Führer" bywał w tych okolicach.
-
Wydaje mi się że on przyjechał tu z pewną latarką a jak wyjeżdżał to już jej nie miał. Może to właśnie ja ją znalazłem?Na zdjęciu widać jakby mu coś brakowało w dłoniach to sobie tak ręką za rękę złapał. To pewnie przyjechał sprawdzić czy tych ognisk mu tu nie palą.
-
"płytowa" droga w Tanowie została położona na przyjazd Hitlera.
Ostdeutsche Bau-Zeitung-Breslau 1934-08-30 Jg.32 Nr 35
Cyt: "Pölitz. Die Kreisverwaltung will im Rahmen des grossen Göringplanes die Strassen Pölitz - Falkenwalde und Falkenwalde - Jasenitz pflastern lassen."
To o bruku - o "płytach" nic nie ma.
[ Dodano: 2010-03-01, 15:52 ]
Mackensen w Jasienicy:
(http://img175.imageshack.us/img175/4865/kieckindemark196mackens.jpg)
-
A SOSW w willi Mackensena ma teraz imię Kawalerów Orderu Uśmiechu.
-
Przytaczam informację jaką nadesłał mi pan Wiesław Gaweł"
"Co do Augusta von Mackensena. W roku 1940 napisał list do dowódcy
Wehrmachtu i potępił w nim zbrodnie armii niemieckiej w trakcie kampanii
wrześniowej w Polsce. Podpadł Hitlerowi, więc nawet przez myśl by mu nie
przeszło aby go odwiedzać w Tanowie po 1940 r. Więc droga z płyt
budowana była w związku z wizytą Hitlera w 1944 r (29 maja).
Hitler dojechał do pałacyku w Tanowie (gdzie rezydował wówczas starosta powiatu
Randow). Zbieg okoliczności sprawił, że w tym dniu było bombardowanie
Hydrierwerke i zarządzono powrót do Rzeszy. Odcinek drogi faktyczne
zbudowano dla niego. Informację tą miałem od Karabijewskiego-Gajewskiego
- dowódcy warty w trakcie funkcjonowania Enklawy."
-
Stan tej drogi jest bardzo dobry. Wygląda tak jak by powstała z 10 lat temu. Ciekawy wątek:) Bardzo podoba mi się pałacyk w Zalesiu. Piękna bryła budynku. Widziałem jak zrobiona jest podłoga. Wilanów może zazdrościć. Parkiet ułożony jest po mistrzowsku - pewnie stanowi rekonstrukcję tego co było tam wcześniej. Wokół widać zabudowania folwarczne. Pewnie dla koni. Wygląda na to że stacjonowało tam wojsko lub był prężny majątek jakiegoś junkra. Czy istnieje jakaś publikacja, książka która opisuje historię tych terenów? Bardzo dziękuję za wszystkie podpowiedzi i dziękuję osobom umieszczającym tu tak ciekawe informacje.
-
Podaję informacje z Wikipedii, które są rzetelne:
"Osada o przypuszczalnie późnośredniowiecznym rodowodzie, od ok. XVIII w. istniał tu majątek ziemski (folwark). We wsi znajduje się też położony w bezpośrednim sąsiedztwie jez. Świdwie III kondygnacyjny dawny pałac rodziny Arnim-Schlagenthin z 1910 roku.
W czasie II wojny światowej nie zniszczona, osada została zajęta pod koniec kwietnia 1945 r. przez wojska radzieckie (2 Front Białoruski – 2 Armia Uderzeniowa) a od 4 października 1945 r. została przekazana administracji polskiej. Po zakończeniu wojny mieścił się tutaj ośrodek wypoczynkowy ALP). W II poł. XX w. mieszkały tu głównie rodziny trudniące się leśnictwem. Pałac na przełomie wieków został gruntownie odrestaurowany i od 2001 roku jest siedzibą Nadleśnictwa Trzebież."
A tyle wyczytamy w "Encyklopedii Polic" (pod. red. prof. dr. hab. T. Białeckiego - udostępnimy w br. na nowej witrynie gminy - wczesna jesień):
"ZALESIE. Małe osiedle w gm. Police, położ. ok. 1 km na płn. wsch. od brzegu j. Świdwie. Dawny majątek ziemski, w XVIII w. wraz z pobliskim Węgornikiem był folwarkiem Rzędzin [Nassenheide – dosł. mokre wrzosowisko - przypis mój]. W poł. XIX w. stał się własnością śląskiego przemysłowca Henckela von Donnersmarka, później rodziny Arnim-Schlagenthin. W 1910 wzniesiono tu 3-kondygnacyjny pałac z wysokim dachem i wieżyczką. Po I wojnie świat. Z. było jeszcze kolejno własnością Hermanna Müllera oraz Franza Stocka. Przed 1939 liczyło 61 mieszkańców. Od 4 X 1945 Z. jest w granicach Polski, zostało przekazane leśnikom, którzy w pałacyku zorganizowali ośrodek szkol. swojej branży. W latach 70. rozwinięto tutaj hodowlę bydła i koni rasy „norden”. Po 1990 hodowlę zlikwidowano, a pałacyk wykorzystywany jest nadal na cele szkoleniowe i zjazdy. W Z. mieszka obecnie (2001) 12 rodzin zatrudnionych w leśnictwie. W 2001 przeniesiono tu z Trzebieży siedzibę nadleśnictwa. Przynależność admin.: Rzędziny. Nazwa pol. nowa od 1945, topogr. oznacza osiedle położone za lasem; nazwa niem. Sonnewald również topograf. od Sonne = słońce i Wald = las, tj. Słoneczny Las."
A teraz uwagi moje:
Zanim przenieśli się tu leśnicy - w sensie nadleśnictwo - pałacyk był całkowicie zrujnowany. Ogromnym wysiłkiem (i sumptem) leśników został odrestaurowany pod kontrolą konserwatora. Część i chwała nadleśniczemu - inż. Antoniemu Michnowiczowi oraz jego pracownikom, przyjaciołom i kolegom. Folwark ma osobny wpis w rejestrze konserwatorskim, to pozostałość po majątku, nie po koszarach. Drugi - lekko podobny - zespół zobaczymy w Leśnie Górnym (Hohenleese). W odniesieniu do Zalesia gmina i nadleśnictwo mają szerokie plany, ma tu - najogólniej - powstać młodzieżowa, międzynarodowa placówka integracyjno-edukacyjna o ukierunkowaniu proekologicznym. Sumując - bardzo fajne miejsce i BARDZO fajni ludzie. Ale leśnicy tacy są. Z natury.
Pozdrawiam!
PS Czekajcie cierpliwie, z ogromnym mozołem budujemy internetową witrynę historyczną Polic. W tym roku nastąpi jej pierwsza odsłona. Osobista zasługa burmistrza Diakuna... I nie jest to żadne "kadzenie"! No, ale: pożyjemy - zobaczymy. Sporo ludzi zaangażowanych, a będzie jeszcze więcej. Również i Wy - użytkownicy tego działu. Wszystkich (TAK!) poproszę o pomoc. Część dyskutantów już dziś współpracuje.
-
i dziękuję osobom umieszczającym tu tak ciekawe informacje.
To dla Ciebie jeszcze jedna informacja do tematu.
(http://www.trzebiez.pl/forum-police/alt/mackensen.jpg)
-
Pozdrawiam jako nowy.
Przy okazji von Mackensen - polecam króciutkie filmiki:
http://www.filmhiradok.nava.hu/watch.php?id=1278
http://www.archive.org/details/1944-12-14-Die-Deutsche-Wochenschau-Nr.745
-
Przy okazji von Mackensen - polecam króciutki filmik:
http://www.filmhiradok.nava.hu/watch.php?id=1278
Super informacja, należy Ci się pochwała.
Na filmie widać betonową drogę, czy o nią chodziło w dyskusji?
(http://www.trzebiez.pl/forum-police/alt/Clip.jpg)
-
Tego się nie spodziewałem - rewelacja:) Wygląda na to że ten von Mackensen to był żołnierz z zasadami prawdziwie rycerskimi, postawił się Adolkowi i miał swoje zdanie do końca. Nie wiadomo co sam wyprawiał na froncie, zwłaszcza że na jego czapce z czasów jak był aktywnym wojakiem nie było kwiatków konwalii. Trochę zaskoczyła mnie jakość tych filmów. Mieli dobry sprzęt i pewnie filmy też poddano obróbce - mimo wszystko technologicznie Niemcy były daleko do przodu. Ciekawe co skłoniło marszałka do zamieszkania na tych terenach? Pochodził przecież z innych regionów. Może ta jego druga żona miała tu swoje korzenie.
-
Licytować! Tylko 1 euro:
http://cgi.ebay.de/AK-Originalhandschrift-August-Mackensen-Falkenwalde-/320654062301?pt=Militaria&hash=item4aa878b2dd#ht_2375wt_1139
Tu już drożej, 18 euro:
http://cgi.ebay.de/wf13939-Falkenwalde-Villa-x-1941-/170592325829?pt=Ansichtskarte_Zubeh%C3%B6r&hash=item27b81850c5#ht_1196wt_905
-
Specjalny ośrodek wychowawczy dla młodzieży (Landjahrlager) w Tanowie przekształcono w pózniejszym okresie w siedzibe szkoły Niemieckiego Czerwonego Krzyża ( Deutsches Rotes Kreuz Landesführerschule).
(http://img197.imageshack.us/img197/250/skanowaniej.jpg) (http://imageshack.us/photo/my-images/197/skanowaniej.jpg/)
Na rewersie ciekawa pieczęć przedstawiciela dowództwa generalnego (dowództwo okręgu wojskowego) II Korpusu Armijnego.Korespondencja zwolniona z opłaty pocztowej.
(http://img835.imageshack.us/img835/9835/skanowanie0004y.jpg) (http://imageshack.us/photo/my-images/835/skanowanie0004y.jpg/)
Pozdrawiam
-
"A teraz uwagi moje:
Zanim przenieśli się tu leśnicy - w sensie nadleśnictwo - pałacyk był całkowicie zrujnowany. Ogromnym wysiłkiem (i sumptem) leśników został odrestaurowany pod kontrolą konserwatora. Część i chwała nadleśniczemu - inż. Antoniemu Michnowiczowi oraz jego pracownikom, przyjaciołom i kolegom. Folwark ma osobny wpis w rejestrze konserwatorskim, to pozostałość po majątku, nie po koszarach. Drugi - lekko podobny - zespół zobaczymy w Leśnie Górnym (Hohenleese). W odniesieniu do Zalesia gmina i nadleśnictwo mają szerokie plany, ma tu - najogólniej - powstać młodzieżowa, międzynarodowa placówka integracyjno-edukacyjna o ukierunkowaniu proekologicznym. Sumując - bardzo fajne miejsce i BARDZO fajni ludzie. Ale leśnicy tacy są. Z natury. "
jest to cytat z postu Yaka;
Tak sobie przeglądałem powyższy temat śledząc ciekawostki sprzed lat na temat Naszych okolic ; i nagle UPS ....czytam i oczom nie wierzę- rozumiem że Yak pisuje ( pisywał ...) najróżniejsze krotochwilne texty ale ; z tych kilkunastu..może i więcej lat przez które mam okazję je czytywać, to jedno sie nasuwa nieodparcie- uwielbia się w swoim słowotwórstwie mylić z faktami - a jednocześnie przypisuje sobie namiętnie prawo jasnosci i nieomylności...
Moje kilka zdań ma odniesienie do przywołąnych powyżej -na samym wstępie słów tego autora; otóż gdy Nadleśnictwo Trzebież zmieniał swą siedzibę na m.Zalesie ( a tym samym na przedmiotowy Pałacyk) nie był on CAŁKOWICIE :sleep: zrujnowany .....wcale a wcale. Był w takim stanie jak wiele obiektów na tych terenach ; czyli w stanie uzytkowym .Był to obekt utrzymywany i administrowany przez Nadl.Trzebież z pełnymi tego konsekwencjami .Na przełomie lat 1990 ..2000 w tym obiekcie nadal odbywało sie wiele szkoleń dla kadr leśnych RDLP Szczecin.Wiadomo że standart tego obiektu odbiegał od dzisiejszych wymogów, ale nie była to ruina( nie widzę potrzeby aż takiego słodzenia władzom lesnym naszego nadlesnictwa...... :jupi: ..to żle się czyta,,,,i odbiera.).
Remont tego obiektu był wymogiem dostosowania go do całkowitej zmiany funkcji -czyli stania się siedzibą Nadleśnictwa ; a to wykorzystano bardzo udanie i stworzono perełkę -fakt bezsporny.
sorry jeśli pewne sprawy techniczne przywoływania postów nie zrobiłem tak jak się powinno ale poprawię się w najbliższym czasie.
-
Staryczlek ma racje pałac był w dobrym stanie.Mieszkałem obok to wiem.
-
Pozdrawiam jako nowy.
Przy okazji von Mackensen - polecam króciutkie filmiki:
http://www.filmhiradok.nava.hu/watch.php?id=1278
http://www.archive.org/details/1944-12-14-Die-Deutsche-Wochenschau-Nr.745
Ten pierwszy, z 85-lecia - super, wiem teraz jaki głos miał dowódca mojego Dziadka, z którym ten przejeździł na koniku 10 lat. Drugi - film słaby, ale Feldmarszałek jak na 95 lat, to się jeszcze trzymał.
-
Tego się nie spodziewałem - rewelacja:) Wygląda na to że ten von Mackensen to był żołnierz z zasadami prawdziwie rycerskimi, postawił się Adolkowi i miał swoje zdanie do końca. Nie wiadomo co sam wyprawiał na froncie, zwłaszcza że na jego czapce z czasów jak był aktywnym wojakiem nie było kwiatków konwalii.
Co do "kwiatków" to są one tradycją jeszcze z czasów napoleońskich i dopiero później podczepili się do nich ci paskudni. Do koloru mundurów też (czarny z drobnymi czerwonymi i białymi dodatkami).
Co do tego "co sam wyprawiał na froncie" to chodzi pewnie o front I wojny, chociaż był też na wojnie francusko-pruskiej. Otóż, wg mojej wiedzy i wspomnień Dziadka, który był jego podwładnym przez 10 lat, a w czasie I wojny był jednym z dwóch huzarów jego przybocznej straży, to był dowódcą w dobrym stylu, dbającym o żołnierzy i szanującym przeciwników. Gdy Dziadek zachorował i trafił do szpitala gdzieś w Rumunii na operację, to Feldmarszałek i dowódca frontu bałkańskiego znalazł czas i odwiedził go osobiście. Ale był popłoch w szpitalu ! Inne przykłady - jak pułk huzarów przed Gdańskiem stacjonował w Poznaniu, to pobudował porządne budynki koszarowe (przy ul. Grunwaldzkiej, przydały się później pułkowi ułanów poznańskich w Polsce niepodległej), gdy huzarzy przenieśli się do Gdańska - to pobudował Operę Leśną w Sopocie, oraz tory wyścigów konnych, których był miłośnikiem. Jako dowódca miał wiele sukcesów, zwycięstw na froncie wschodnim i południowym, wystarczy przejrzeć informacje w internecie, nie będę się powtarzał. Postura i postawa oraz zachowanie - wyjątkowo szlachetne, ktoś go kiedyś porównał do wzorcowego polskiego szlachcica z dawnych czasów - coś w tym jest. Zresztą - z genów to on Prusakiem nie był .
-
http://www.sbc.org.pl/Content/194597/iv4434-1937-337-0001.pdf (http://www.sbc.org.pl/Content/194597/iv4434-1937-337-0001.pdf) str. 3
-
Falkenwalde (Tanowo) 3-10-1929 r.
(http://www.trzebiez.pl/forum-police/alt/falkenwalde/mackensen.jpg)