Wirtualne Police i okolice - forum dyskusyjne
Police i okolice => Historia => Wątek zaczęty przez: lukasz_s w Lutego 19, 2014, 21:46:31
-
Przed paroma dniami zajrzałem do "Landbuch des Herzogthums Pommern und des Fürstenthums Rügen ..., Część 2, Tom 2". Szukając informacji o polickich bramach, zupełnie przypadkowo znalazłem wzmiankę o grodzisku (Burgwall), 1 milę (pruską, czyli 7,5km) na zachód od Mścięcina, przy drodze Falkenwalde- Stettin ( str. 1895 (http://books.google.pl/books?hl=pl&id=I_YAAAAAcAAJ&q=falkenwalde#v=snippet&q=falkenwalde&f=false) ).
Sięgnąłem raz jeszcze do artykułu Jakuba "Grodziska powiatu polickiego" (blog police750) i "Tanowa" Jana Matury; nic na ten temat nie znalazłem.
Berghaus pisze o grodzie trochę jako o legendzie ("Sage", pierwsze wzmianki 1830r.), ale ludzie rzekomo znajdowali tam cegły, fragment muru i...srebrne monety. Teren położony jest na wzgórku, obok obniżenie, 4-5 mórg. W 1864 orzeczono, ze ruiny te mogą być pozostałościami średniowiecznego chrześcijańskiego (christlischer Mittelalter) i starosłowiańskiego (altslawischer) grodu z kamiennym zamkiem (Castrum).
I gdyby nie to że to Berghaus, można opowiastkę między bajki włożyć...
(http://imageshack.com/a/img30/6081/62lf.png)
Co na to mapy? Ano Burgwall jest nanoszony. Od ok. 1888r.
(http://imageshack.com/a/img23/6537/w5hh.png)
Poniżej współczesny obraz hipsometryczny tego miejsca. Widoczne wzniesienie z "dziurą" w środku (niebieska strzałka, gród) i grobla/wał doprowadzający (w tekście "durch die ein Damm fuhrt"), strzałka czerwona.
(http://imageshack.com/a/img401/9181/29wb.png)
Jan Matura w "Tanowie" wspomina, że w 1364r. zamek leżący w południowej części Valkenvolde został sprzedany augustianom. Jednak chyba mamy do czynienia z niezależnymi bytami.
-
Jak zwykle brakuje czasu na poważne studia. Niemniej kilka spostrzeżeń. Zważywszy na wzmiankę Berghausa i, co poniekąd istotniejsze, zaznaczanie obszaru na mapach, istnienie "czegoś" we wskazanym miejscu wydaje się być pewne. Co to było? Klucz do interpretacji tkwi najpewniej w nazwie. Otóż mówimy o miejscu określonym "Burgwall". Istnieje też podobne słowo, przestawka: "Wallburg".
W czym różnica? Terminem "Burgwall" Niemcy określają polskie "grodzisko", zresztą odnoszą tę nazwę szczególnie do śladów siedzib słowiańskich. "Burgwall" to pewna przestrzeń osadnicza otoczona sztucznie wzniesionym wałem ziemnym, często o skomplikowanej konstrukcji ziemno-drewniano-kamiennej. Wewnątrz przestrzeni otoczonej wałem mieścił się gród, osada, czyli pewna liczba domostw. Inaczej mówiąc "Burgwall" to "wał grodowy".
A "Wallburg" - to zamek, w sensie nadrzędna, zwykle sama w sobie obronna rezydencja, również otoczona podobnym, ochronnym wałem. Wokół rezydencji, zwykle w obrębie wału, pojawiało się podgrodzie, czyli zaplecze gospodarcze. Z biegiem czasu podgrodzie wykraczało poza pierwotny wał ochronny, ten z kolei rozbudowywano, w końcu przekształcano w konstrukcje murowane i w ten sposób powstawały niektóre miasta z centralnym ośrodkiem władzy w postaci pierwotnej rezydencji, czyli zamku - grodu.
Rysuję to w dużym uproszczeniu (nie był to jedyny sposób pojawiania się miast), ale chodzi o samo rozróżnienie. Skoro użyto terminu "Burgwall" należy mniemać, że we wczesnym średniowieczu była tu jakaś niewielka osada słowiańska, dla bezpieczeństwa otoczona wałem ziemnym. Taką samą nazwą (Burgwall) literatura określa grodzisko w Mścięcinie.
Sądzę, że reszta przekazu należy do legendy, choć nie można wykluczyć, że na terenie starego grodziska ktoś kiedyś wybudował jakiś okazalszy dom, który w nieznanych okolicznościach uległ zniszczeniu. Na pewno jednak nie był to warowny zamek, bo wówczas mielibyśmy do czynienia z podanym wyżej terminem "Wallburg".
Zresztą przekazy historyczne nic nie wspominają o takiej siedzibie, a trzeba pamiętać, że okoliczne miejscowości: Pilchowo i Tanowo mają bardzo stary, dwunasto- i trzynastowieczny rodowód. Średniowieczne korzenie miały też Gunice (Günnitz), choć daty założenia pierwotnej osady nie daje się dziś ustalić. Gdyby więc między nimi funkcjonowała jakaś prawdziwa rezydencja - jej istnienie musiałoby mieć odbicie w dziejach którejkolwiek z miejscowości, choćby w rocznikach i księgach kościelnych.
-
Jeżeli dobrze rozumiem tekst, orzekającym słowiański rodowód był nie Henryk Schliemann a nadleśniczy Sotzmann.
Czy kiedykolwiek prowadzono tam profesjonalne prace archeologiczne, polskie lub niemieckie? Czy literatura gdzieś jeszcze wspomina to miejsce?
-
W tym tekście, zreprodukowanym na zdjęciu (str. 1895) to ja się nie dopatrzyłem wzmianki o Henryku Schliemannie. Natomiast wygląda na to, że wskazany nadleśniczy przyczynił się do umieszczania owej przestrzeni na mapie. Uwaga o starosłowiańskim rodowodzie wydaje się pochodzić od Berghausa.
W znanej mi literaturze wzmianki o owym grodzisku nie spotkałem, ale to argument żaden, bo pewnie literatury znam zdecydowanie za mało. W przedwojennych, bardzo dobrych, polskich opracowaniach zabytków archeologicznych całego Pomorza, wymieniane jest tylko grodzisko Mścięcino.
W spisie zabytków/stanowisk archeologicznych jest wymienione i Tanowo, i Bartoszewo. Niemniej bez opisu, tylko w formie numerycznej (stanowisko nr...). Gdzieś jednak mam mapy - szkice tych stanowisk, jak znajdę w archiwum - sprawdzę o co chodzi w Bartoszewie. Może właśnie o ów Burgwall?
PS, dopisek: a skąd się wzięło to odwzorowanie hipsometryczne?
-
Z tym Schliemannem...;))
Geoportal (http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/?gpmap=gp3) . Należy zmienić opcje (kliknąć na duże "oko" w prawym górnym rogu) rozwinąć WMS, zmienić na WMTS, wybrać usługi krajowe, następnie dodać "cieniowanie i hipsometria", kliknąć połącz, a następnie dodaj. Dobrze tak samo dodać ortofotomapę i wyłączyć kataster.
Chce Pan wszystkie rowy przeciwczołgowe, Flaki i leje w okolicy policzyć? Da się!
-
Żart ze Schliemannem już poprzednio pojąłem (wszak kiedyś mnie czegoś uczono), ale wydało mi się, że jest to tak wielka hiperbola, że nie mogę wykluczyć zbieżności nazwisk, a nie chciało mi się przekopywać przez dalsze strony Berghausa. A może nawet i chciało, ale czasu nie miałem.
Dzięki za informację o źródle pomiarów hipsometrycznych, Geoportal znam, acz nie wiedziałem, że ma i takie możliwości. W wolnej chwili (o ile będzie), spróbuję sprawdzić kilka innych hipotez.
Pośród wielu różnych spraw przybywa nam nowe zajęcie. Otóż na poły legendarny przekaz o podziemnym korytarzu z czasów odtrąconej żony Fryderyka Wilhelma II - Elżbiety Brunszwickiej (Elżbieta Krystyna Braunschweig-Wolfenbüttel), łączącym jasienicki klasztor z zabudowaniami +/- gospodarczymi, naprzeciw obecnej siedziby Banku Spółdzielczego, zdaje przyoblekać się w ciało. Wg otrzymanych dwa dni temu doniesień - ponoć odnaleziona została stara studnia i fragment korytarza. Na razie relata refero, muszę posprawdzać szczegóły, ale informacja wygląda na prawdziwą i rzecz może być bardzo ciekawa.
-
Zarzucony przeze mnie temat grodzisk na blogu absolutnie nie wyczerpuje tematu - wymieniłem tylko parę istotniejszych obiektów. Aczkolwiek są to (poza grodziskami znajdującymi się w obrębie dzisiejszego Szczecina) największe tego rodzaju lokalizacje na tym terenie. Natomiast funkcjonowała spora ilość mniejszych stanowisk, pełniących rozmaite role, najczęściej gospodarcze, często służebne w stosunku do zasadniczego grodziska.
Obiekt wskazany przez Ciebie jest o tyle ciekawy, że jest całkiem spory, porównywalny a może i większy od tego w Łęgach. Poza jak z mapy wynika jego lokalizacja nie jest raczej przypadkowa - teren wokół mógł być zabagniony, zapewniający ochronę. Nic, tylko udać się na wizję lokalną.
Z tego co mi wiadomo, brak funduszy na działania archeologiczne w terenie są sporą bolączką. W latach powojennych były bardziej sprzyjające okoliczności, bo grzebanie w ziemi miało podbudowę ideową. Teraz dzieje się to najczęściej przy okazji wytyczania nowych dróg, autostrad.
-
A tu przy okazji, daje do myślenia...:
http://bialczynski.files.wordpress.com/2013/04/grody-slowianskie-12.pdf
-
Cofnąłem się w przeszłość, do Brugemanna. W 2 miejscach Barm wymienione jako kolonia. Nic o dalszej przeszłości.
(http://imageshack.com/a/img35/6631/v84f.png)
(http://imageshack.com/a/img20/3604/8lf0.png)
-
Brugemann w zasadzie nie opisywał przeszłości o ile nie miała związku z teraźniejszością. Stworzył coś w rodzaju ogromnego przewodnika po miejscowościach opisywanych regionów. Podaje informacje o lokacji (zadziwiająca dokładność w podawanych odległościach!), informuje o genezie zastanego stanu rzeczy, ale nie podaje wiadomości historycznych, szczególnie odnoszących się do zamierzchłych dziejów. A Barm to rzeczywiście była kolonia. W czasach Brugemanna o krótkich dziejach.
-
Oryginał podania Regierungs-Secretair Nitzkyego jest w Baltische Studien (
z tysiącem innych fantastycznych historii).
Randowscher Kreis. Der Sage nach hat auf dem Wall in der Vorheide der Königl. Falkenwalder Forst eine Burg gestanden. Die Sage ist nicht unwahrscheinlich. Noch jetzt werden Stücke von Ziegelsteinen und Kalk ausgeackert. Wo die Burg gestanden hat, ist eine Erhöhung, unter der noch ein Gewölbe befindlich seyn mag. Der Platz ist von einer Vertiefung umgeben, durch die ein Damm führt. Jene scheint Herrn Nitzky der Burggraben zu seyn. Der Burgwall mag etwa 4 bis 5 Morgen enthalten. Zwei Leute erzählten unserm Freunde, daß sie sich aus ihren frühern Lebensjahren erinnerten, an einem Sommermorgen einst im Innern des Walles eine frisch aufgegrabene Stelle gefunden zu haben, in der sie eine Mauer erblickten. Mittelst einer Oeffnung in dieser erkannten sie weiter seitwärts ein Gewölbe. Ein Knabe, der bei ihnen war, warf seinen Hund hindurch, den Fe in der Tiefe bellen hörten, der aber nicht wieder zum Vorschein kam. Die Leute wollten wissen, man habe hier einen Schatz gehoben, wovon die Mutter des einen der Leute noch alte Silbermünzen gesehen haben wollte. — .. .W^.^
2. An der Stelle, wo jetzt der Barm-See ist, in der Forst bei Falkenwalde, hat vormals eiue Stadt gestanden, die ist versunken, daß man keine Spur davon gewahr wird. Aber am Johannistage tönen im See noch die Glocken, doch nur für'Sonntagskinder vernehmbar. :? ',.>,^ >n, , .
-
To wciąż jest saga - legenda. W tych samych kategoriach należy rozpatrywać informację o zatopionej miejscowości koło Altwarp (to samo źródło) itd.
-
Oczywiście, bajka. Nic prostszego, aby ją sprawdzić. Jeśli jeszcze nie ma tam stanowiska archeologicznego, powinno takowe powstać.
-
A kto da na to kasę?
PS Usiłuję zdobyć jakieś fundusze na przebadanie lochów - podziemnych korytarzy w Jasenitz - Jasienicy. Te lochy są realne, istnieją. Nie mam kasy, póki co. A cóż dopiero mówić o poszukiwaniach obiektów, o których wspominają legendy...
-
Sądzę że to pole do popisu dla WKZ. Takie prace można przeprowadzić w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski.
Niemiecka strona z listą słowiańskich grodzisk na terenie Mecklenburg-Vorpommern (http://slawenburgen.npage.de/mecklenburg-vorpommern/mecklenburg-vorpommern-a-m.html) i druga część. (http://slawenburgen.npage.de/mecklenburg-vorpommern/mecklenburg-vorpommern-n-z.html) Zwracają uwagę niewielkie rozmiary tych stanowisk.
-
Świetny materiał, daje się go spisać jako pdf, uczciwie też pokazuje zasięg wczesnosłowiańskiego osadnictwa. A co do naszych badań, w tym WKZ? Ta instytucja ciągle narzeka na brak środków i chyba mówi prawdę, bo jest permanentnie niedofinansowana, a potrzeby są gigantyczne. Już szybciej widziałbym jakąś akcję samorządową. To daje się zrobić (praktyki wakacyjne studentów archeologii US, meta w Bartoszewie), ale nie w tej kadencji, najwcześniej za rok.
-
Stan wiedzy o grodziskach powiatu Randow na 1888r. (http://ub-goobi-pr2.ub.uni-greifswald.de/viewer/image/PPN559838239_AF_37/9/#head) Geneza nazw miejscowości.
-
Podaję link do mapy z lokalizacjami grodzisk słowiańskich na terenie funkcjonowania plemienia Wkrzan - jego osią jest rzeka Wkra:
https://mapsengine.google.com/map/edit?mid=z8R3NY7O67YY.kzTrAkMFbe0E
To nie jest pełny zbiór, raczej przyczynek do radosnej zabawy w archeologię lotniczą, którą dzięki Wielkiemu Bratu Google może uprawiać dziś każdy z nas. Polecam przyjrzenie się grodziskom. Niektóre mają naprawdę fantastyczne założenia, jak np. to w Plöwen, gdzie funkcjonowało obok siebie parę punktów grodowych.
Przy okazji - tu pojawia się ciekawy niuans historyczny. Otóż plemię Wkrzan, w którego posiadaniu znajdowała się ta ziemia, należało do rodziny Słowian Połabskich, a konkretniej - funkcjonowało w ramach Związku Wieleckiego, jednej z najsilniejszych grup istniejących między Łabą i Odrą. Pierwotne plemiona pomorskie funkcjonowały od prawego brzegu Odry na wschód. Dopiero w efekcie społecznych i politycznych przeobrażeń na tym obszarze o ziemiach leżących na zachód od Odry zaczęto mówić w kontekście państwa pomorskiego. Ciekawa historia, zwłaszcza gdy pojawiają się w niej dość agresywnie poczynający sobie Polanie, którzy wypracowując dostęp do morza ścierali się także właśnie z Wkrzanami.
Wracając do badań archeologicznych - w publikacji wydanej z okazji 750-lecia Polic jeden z autorów odniósł się właśnie do kwestii realizacji działań w terenie, trafnie to opisując: są one przeprowadzane w ramach konkretnych badań danego naukowca. Jeśli znajdzie się jakiś, który zechce akurat doktoryzować się z popiołów Wkrzan - to będziemy mieli szczęście. Takie szczęście miał niedawno Lubin: http://ikamien.pl/artykuly/3402/ No ale temat był sensacyjny, bo tam pojawił się Otton z Bambergu.
-
Nasz Burgwall- stanowisko znane, będące w rejestrze AZP. Taką informację otrzymałem od dra Krajewskiego (US, Katedra Archeologii), chwilowo bez szczegółów.
-
Robi się coraz ciekawiej. Ja zacząłem propagować wspomniany przeze mnie obóz studencki w perspektywie sezonu 2015 i, ku pewnemu zaskoczeniu... spotkałem się z życzliwym przyjęciem. Może coś z tego wyjdzie, jeśli nie ustaniemy w staraniach. Ale na razie na tapecie mam inną, arcyciekawą i konkretyzującą się sprawę. Pojawiły się fakty, a ja będę mieć propozycję do potencjalnych ochotników, szczególnie z doświadczeniem w penetrowaniu podziemi. Więcej w weekend, bo kończę gazetę (dziś w nocy) i nie dam rady szczegółowo opisywać. Ale to, co wiem, zapowiada ciekawe badania.
-
Łukasz, wydaje mi się że warto byłoby wlasnie dr Krajewskiego podpytać o możliwości prowadzenia/wznowienia działań archeologicznych, w tym np. miejscu. Zawsze to coś nowego w poznaniu dziejów tej ziemi.
Swoją drogą - mając na myśli ew. słowiański rodowód tego grodziska - ciekawe jest to, ze ostatnimi laty w moim przekonaniu Niemcy bardziej przykładają się do odkrywania słowiańskiej historii terenów miedzy Odrą i Łabą niz my. Szperajac w temacie natknalem się na sporo świeżej daty materiałów i działań po drugiej stronie. U nas nie odczuwa się takiej dynamiki.
Przy okazji smaczek z Der Spegiel:
http://wissen.spiegel.de/wissen/image/show.html?did=50620289&aref=image036/2007/03/20/ROSPCG200700100360038.PDF
-
Wyniki wizji lokalnej.
Burgwall położony jest pomiędzy trzęsawiskami, na niewielkim, maksymalnie dwumetrowym wzniesieniu.
Widok z drogi.
(http://imageshack.com/a/img513/2510/aqta.jpg)
(http://imageshack.com/a/img21/2411/fjl0.jpg)
Ta linia drzew to własnie grodzisko. Po prawej, (z amboną) kraniec północno-zachodni (zdjęcie od płn.- wsch.).
(http://imageshack.com/a/img23/3659/6kek.jpg)
Maksymalna różnica wzniesień w miejsku wyrobiska (?) to właśnie ok 2m.
(http://imageshack.com/a/img59/9068/v47v.jpg)
Burgwall otoczony jest czymś w rodzaju płytkiej fosy (niecka widoczna na drugim planie).
(http://imageshack.com/a/img571/2578/yexo.jpg)
Teren wznosi się delikatnie ku górze. Centralnie położone są zagłębienia, przypominające wyrobiska (prace archeologiczne?).
(http://imageshack.com/a/img208/3443/8xpa.jpg)
(http://imageshack.com/a/img855/3600/lj50.jpg)
To właśnie takie niecki.
(http://imageshack.com/a/img35/6999/vgr0.jpg)
Wokół porozrzucane są szczątki cegieł (?).
(http://imageshack.com/a/img716/4882/qal9.jpg)
Cienkie, półokrągłe.
Następnie teren, idąc w kier. płn-zach., staje się plaski.
(http://imageshack.com/a/img829/4880/k9vr.jpg)
Widok z krańca płn.-zach.
(http://imageshack.com/a/img823/8814/qphd.jpg)
Widok na trzęsawisko od strony zachodniej.
(http://imageshack.com/a/img546/8104/zht6.jpg)
Wał (grobla), który prowadzi do grodziska i o którym jest mowa w Berghausie, zarośnięty jest drzewami. Przecina trzęsawisko od południowego-zachodu. Z południowej (tu lewej) strony graniczy z ogrodzoną częścią trzęsawiska.
(http://imageshack.com/a/img19/476/y1dg.jpg)
W miejscu połączenia grobli z grodziskiem, ktoś zostawił na pieńku to.
(http://imageshack.com/a/img89/5213/hsyy.jpg)
-
I jeszcze jedna rzecz: zestawienie współczesnej morfologii terenu z alianckim zdjęciem lotniczym, 21.08.1944 r.
(http://imagizer.imageshack.us/v2/640x480q90/22/dfie.jpg)
-
O, fajna wizja w terenie. Polecam jeszcze raster na Geoportlau, tam też fajnie widać koncepcję tego założenia i można zwymiarować sobie dokładnie powierzchnię. Wyszło mi całe przewyższenie 0,6 h, niemalże identycznie, jak to grodzisko w Łęgach. One są dość podobne do siebie pod względem koncepcji - ich ochronę stanowiły otaczające je grzęzawiska/bagna, stąd nie są wysokie. Nie sądzę, by to pełniło jakieś funkcje obronne, może to była jakaś osada śródleśna, gospodarcza, pełniąca służebną rolę w stosunku do jakiegoś większego ośrodka? To pytanie do specjalistów :-)
-
Ups, widzę, że moje kombinacje z automatycznym skalowaniem grafik zepsuły powyższą galerię zdjęć z wizji lokalnej, za co przepraszam :/. Żeby zobaczyć pełny rozmiar zdjęcia (przynajmniej u mnie na Operze) należy kliknąć prawym klawiszem na dane zdjęcie i wybrać możliwość "Otwórz zdjęcie na nowej karcie". Na innych przeglądarkach pewnie jest podobnie.
-
Odświeżam temat - co prawda to nie gmina Police, lecz powiat policki, ale pewien całkiem aktywny archeolog z tego obszaru rozkręcił się na całego:
Siadło Górne: http://radioszczecin.pl/4,113939,archeolog-z-przeclawia-zbada-osade-sprzed-naszej
Będargowo: http://archeowiesci.pl/2013/05/17/najstarsze-slady-sredniowiecznego-bedargowa
Warzymice: http://radioszczecin.pl/1,113804,odkrycie-pod-szczecinem-to-warzymickie-pompeje-z
Archeolog pochodzi z Przecławia. I pewnie szczególny stosunek do swojej okolicy sprawia, że kopie gdzie może :-)
Swoją drogą słyszałem, że w okolicach Świdwia (Bolków) na pewno kopali na przestrzeni ostatnich lat, nie wiem czy teraz kopią, ale na pewno mają kopać. Ponoć można uczestniczyć w działaniach w ramach praktyki...
-
Kopią.
http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1148311,Bolkow-w-szalasie-sprzed-9-tys-lat-archeolodzy-znalezli-fragment-meteorytu