Wirtualne Police i okolice - forum dyskusyjne
Police i okolice => Historia => Wątek zaczęty przez: ZenO w Września 27, 2010, 12:42:02
-
Zmiany w przestrzeni geograficznej zachodzą z różnych powodów, ale za wszystkim stoi na ogół działalność człowieka (wyjątki, to np. wyschnięcie jeziora - Ahlbecksee - Seegrund).
Badając mapy i inne źródła historyczne napotykamy na opisy miejsc, które z różnych przyczyn zniknęły. Na naszym terenie mamy jeszcze tę trudność, że mogły one w minionym czasie nosić różne nazwy np. Mszczuje (Moorbrück,Moorbrügge, Mordbrück, Moorbruch).
Czy ktoś może pomóc mi w ustaleniu położenia na mapie (źródło: Gemeindelexikon Pommern 1932) leśniczówki Düesberg należącej od 1928r. do nadleśnictwa Myślibórz. Mimo przejrzenia dość bogatego zbioru map sprzed 1945r. nie znalazłem takiego bytu. Już myślałem, że to błąd zapisu, ale w wykazie mieszkańców znalazłem zapis: Müller Berh. - Revierförster - Düesberg.
Kolejny problem mam z ustaleniem miejsca określanego jako Brizig ( Brizyck) - położonego na wschód od Polic, na granicy z majątkiem klasztoru w Jasienicy. Czy da się to ustalić na jakiejś mapie?
Sądzę, że w tym temacie można szerzej opisać temat nazw geograficznych i podać swoje ustalenia w tym zakresie, zwłaszcza w odniesieniu do miejsc, które na obecnych mapach nie mają żadnych określeń. Może powstać coś na wzór słownika nazw geograficznych.
-
Czy ktoś może pomóc mi w ustaleniu położenia na mapie (źródło: Gemeindelexikon Pommern 1932) leśniczówki Düesberg należącej od 1928r. do nadleśnictwa Myślibórz. Mimo przejrzenia dość bogatego zbioru map sprzed 1945r. nie znalazłem takiego bytu. Już myślałem, że to błąd zapisu, ale w wykazie mieszkańców znalazłem zapis: Müller Berh. - Revierförster - Düesberg z Myśliborza
[...]
Sądzę, że w tym temacie można szerzej opisać temat nazw geograficznych i podać swoje ustalenia w tym zakresie, zwłaszcza w odniesieniu do miejsc, które na obecnych mapach nie mają żadnych określeń. Może powstać coś na wzór słownika nazw geograficznych.
A może chodzi o leśniczego R. Düesberg (http://www.sumari.hr/biblio/pdf/10469.pdf)
Temat ciekawy, np. w Trzebieży nazwy Herzberg-górka przy byłej siedzibie nadleśnictwa i Schanzberg-obecny OSiR (przy plaży) nie znajdziemy na dzisiejszych mapach. Choć nazwę Schanzberg, przetłumaczoną na "Góra Szańcowa" znalazłem na mapce z 1947 roku.
Pozdrawiam
-
Powiem tak. Nie wiem ZenO na jakich opierasz się źródłach. Moje mapy (Mestischblatt, możliwie najnowsze) tych miejscowości nie wskazują. Nie ma ich. Próbuję wyciągnąć wniosek, że w chwili powstawania arkusza - danych miejscowości już nie było. Być może były na Mestischblattach z końca XIX wieku, tych jednak nie posiadam. Wiele rzeczy szybko się zmieniało. Np. kiedyś sądziłem, że Johannes Brüssow, Besitzer des Gutes Hohenleese (nagrobek) był właścicielem dóbr przez lat kilkadziesiąt. Potem się okazało, że miał je zaledwie lat 5, aczkolwiek ogromnie wiele w tym czasie dokonał. O ile możesz doprecyzuj ZenO zarówno czas, kiedy źródło wymienia jakąś nazwę, jak i możliwie dokładne położenie np. majątku. Będę szukał gdzie się da.
A dla "ak" - pani Kliche, w książce "Treibsand" zapisała nazwę Góry Szańcowej: "Schanzenberg". Kiedy zmieniłem na Schanzberg - nie protestowała. A o Herzberg'u jest multum doniesień. Włącznie z (dla mnie) fantastycznym - "ogrodem miłości" pewnego protestanckiego biskupa. Co my wiemy o przeszłości...
[ Dodano: 2010-09-27, 19:53 ]
PS Zdajecie sobie Panowie sprawę, że takie dywagacje to właśnie to, o czym najchętniej chcielibyśmy na tym forum rozmawiać. No z dodatkiem "Fotografii artystycznej". Chapeau bas Maestro "ak".
-
Podałem dokładnie źródło informacji o leśniczówce Düesberg.
Załączam wpis ewidencyjny:
(http://img440.imageshack.us/img440/7664/frstereidesberg2.jpg)
W tym zapisie jest kolejna nieistniejąca już miejscowość: Charlottenberg, ale tę akurat znam - to Dobiesław. Postaram się załączyć mapkę z ówczesnymi granicami nadleśnictw.
[ Dodano: 2010-09-27, 23:56 ]
Schematyczne granice Lasów Myśliborskich:
(http://img214.imageshack.us/img214/9487/lasymysliborskie.jpg)
Granice są oczywiście inne niż współcześnie.
-
Na naszym terenie mamy jeszcze tę trudność, że mogły one w minionym czasie nosić różne nazwy np. Mszczuje (Moorbrück,Moorbrügge, Mordbrück, Moorbruch).
Lekki offtop, ale dodam do tej kolekcji jeszcze jedną historyczną interpretację: Mohrbrügge.
-
ak: A może chodzi o leśniczego R. Düesberg
Bardzo możliwe, że R. Düesberg miał coś wspólnego z powstaniem leśniczówki o takiej nazwie. O leśniczówce mówi się w 1932 r. i wymienia się jej mieszkańca w spisie z 1937 r., a źródło ak jest z 1909r.
-
W końcu znalazłem.
Po raz kolejny przeglądałem mapy i na mapie "Entfernungs- und Reise-karte des kreises Ückermünde" z 1927 r. znalazłem F. Düesberg (leśnictwo Düesberg). Wszystko wskazuje na to, że nazwę te nadano leśnictwu Kukulice (Kucklitz) położonym przy Myśliborzu Wielkim.
(http://img402.imageshack.us/img402/774/duesberg.jpg)
Ma to zapewne związek z Rudolfem Düesbergiem - autorem "Der Wald als Erzieher". Książka ta została napisana w 1909 r. w Myśliborzu Wielkim. R. Düesberg zmarł w 1926 r. Sądzę, że można uznać, ze w uznaniu zasług R. Düesberga zmieniono nazwę Kucklitz na Düesberg. I nazwa ta mogła obowiązywać co najmniej do 1937 r. kiedy to sporządzono znany mi spis ludności.
-
W końcu znalazłem.
Po raz kolejny przeglądałem...
I dociekliwość została nagrodzona!
Masz rację, można mapy, zdjęcia oglądać wiele razy i za którymś tam razem odkrywa się coś nowego.
Pozdrawiam
-
A o Herzberg'u jest multum doniesień. Włącznie z (dla mnie) fantastycznym - "ogrodem miłości" pewnego protestanckiego biskupa.
Gdzie to można znaleźć? Ja na nic takiegonie trafiłem.
-
A o Herzberg'u jest multum doniesień. Włącznie z (dla mnie) fantastycznym - "ogrodem miłości" pewnego protestanckiego biskupa.
Wg mojej wiedzy w źródle tej informacji - co do miejsca, jest błąd!
Dlatego doniesienie o "grodzie miłości" może dotyczyć całkiem innej miejscowości (osady)
-
Jakiej przedwojennej osady odpowiada Czapliniec?
-
(http://img651.imageshack.us/img651/4047/czapliniec22.jpg) (http://imageshack.us/photo/my-images/651/czapliniec22.jpg/)
(http://img706.imageshack.us/img706/1117/czapliniec.jpg) (http://imageshack.us/photo/my-images/706/czapliniec.jpg/)
Pozdrawiam
-
Dominik, popatrz na te dwie mapy i dopasuj nazwy. Akurat pierwszą trafiłeś odpowiednią.
-
Kalkbrennerei :)
Pozdrawiam
-
A nie czasami Enge Oderkrug? Kalkbrennerei to przecież wapiennik.
-
Masz racje.W tym miejscu znajdowały się dwie wsie nadodrzańskie - Szaniec (Schanze) oraz Czapliniec (Enge Oderkrug).
http://pl.wikipedia.org/wiki/Czapliniec_(Police)
Pozdrawiam
-
dwie wsie nadodrzańskie
czy raczej osady ;)
-
Zależy jaką definicje wsi lub osady się przytoczy (a jest ich wiele) np. wieś to osada, w której / która...
Pozdrawiam
-
OK, ale co do Schanze-Bardo, mam wątpliwości.
-
Nazwa CZapliniec funkcjonowała również na mapach leśnych Nadleśnictwa Trzebież, z lat 60 u.w; czyli sporządzanych na początku 50 przez służbę urządzania lasu; widziałem ją na pewnej starej mapie leśnictwa Siedlice - któremu byl ten teren przyporzadkowany.
Pozdrawiam
-
Zadając pytanie o Czapliniec, chodziło mi o to, czy dotyczy Kalkbrennerei, czy Enge Oderkrug. Spotyka się też nazwę Hoh Oderkrug, ale nie znalazłem jej na mapach
W książce
Amtlicher Führer durch das Bistum Berlin
Catholic Church. Diocese of Berlin (Germany)
Wydawca Germania, 1938
w Policach wymienione są dwa (m.?) osiedla, dzielnice: Schanze i Kalkbrennerei. Enge Oderkrug dotyczy Odermünde
(http://www.trzebiez.pl/forum-police/alt/kalkbrennerei.jpg)
Na stronie http://stadt.poelitz.kreis-randow.de/ też wymieniane są te dzielnice
Die 3 Wohnorte in der Stadt Pölitz waren:
Kalkbrennerei
Pölitz
Schanze
Szczegółowe wyjaśnienie otrzymałem od Wiesława Gawła. Opis pochodzi z jego książki "Gmina Police"
CZAPLINIEC (r. 1803 Elfenbruch, XX w.niem. Enge Oder Krug)
Elfenbruch to bardzo romantyczna nazwa – tłumaczona jako przełom elfów. Kolejna powstała po wybudowaniu na tym miejscu zajazdu i od tego czasu używano określenia Karczma nad Cieśnicą. Polska powojenna nazwa nieistniejącej już dziś tej miejscowości Czapliniec wywodzi się od czaplej niecki, czyli obniżenia terenu na którym gromadzą się czaple.
W roku 1312 książę Otto I wydał dokument nadający miastu i radzie miejskiej Szczecina wszystkie żuławy, wysepki, które leżą między Świętą, dopływem Odry zwanej Enge Oder, ujściem Raduni i wzdluż jej brzegów aż do wsi Chamele, skąd na ukos do wyspy Babbin i wzdłuż jej brzegów z powrotem do rzeki Świętej.
Była to więc przez długie lata własność Szczecina z prawem do uprawy roli, eksploatacji wód, rybołóstwa, korzystaniem z łąk i pastwisk, prawem wyrębu lasu czyli wyłącznym prawem własności nad zagospodarowaniem tych terenów.
Dziewiętnastowieczne dokumenty, datowane na rok 1865 wspominają, że osada Enge Oder Krug (z niemieckiego "Karczma nad Cieśnicą") istniała już w roku 1803, kiedy to nosiła nieco romantyczną nazwę Elfenbruch (niem. Przełom Elfów) i była własnością miasta Szczecina. Przebiegająca obok droga żeglugowa (dzisiejszy tor wodny Szczecin – Zatoka Pomorska) stwarzała źródło dochodów z odwiedzin zatrzymujących się w karczmie załóg barek, małych żaglowców i wreszcie jednostek sportowych i
wycieczkowych.
W części południowej linii brzegowej – specjalnie w tym celu wykopano na lądzie przystań dla łodzi rybackich i sportowych, której zarys można zobaczyć jeszcze i dziś. Była tam też, zbudowana z muru pruskiego, karczma, której belkowane ściany wypełnione były cegłą, a dach kryty trzciną.
Z biegiem czasu powoli rozbudowywano Enge Oder Krug. Tak m.in. powstała solidna parterowa budowla i dwa budynki gospodarcze. Obok tych zabudowań funkcjonował też, od roku 1887, piec wapienny, którego uruchomienie na większą skalę pociągnęło za sobą konieczność wzmocnienia brzegu rzeki betonową opaską – ułatwiającą wyładunek surowca i załadunek gotowego produktu. Wapno zabierano z pieca także transportem konnym, korzystając z połączeń drogowych do Polic i przeprawy promowej do
Świętej ( nazywanej dawniej Langenberg).
Dzierżawcą czaplineckiej karczmy była do roku 1890 rodzina Mentzlów, której oberża stała się wówczas własnością. Do niej przylegało 96 mórg ziemi, której ponad połowa stanowiła działkę uprawną, trochę sadu i ogrodu a resztę zajmowaly zarośla i nieużytki. Potem po zajęciu tych terenów przez Rosjan (1945-46) i włączeniu jej do Enklawy Polickiej wywieziono wszystkich jej mieszkańców za Szczecin, a w roku 1946 wysiedlono ich do Niemiec. W Enge Oder Krug pozostał jedynie Paul
Mentzel zatrudniony przymusowo przez Rosjan (mieszkający potem na Ostrowie Grabowskim do roku 1950, gdzie zmarł).
II wojna światowa i jej następstwa zniszczyły doszczętnie osadę Enge Oder Krug, zamieszkaną wcześniej przez 20 ludzi. Po przejęciu zaś Enklawy Polickiej w roku 1946 polska Komisja ds. Nazewnictwa Miejscowości nadała osadzie nazwę Czapliniec (od czaplej niecki, na której jest położona).
Przez długie lata widocznym znakiem zbliżania się do Czaplińca, szczególnie przez jednostki płynące torem wodnym, były okazałe drzewa rosnące w pobliżu zabudowań dawnej karczmy. Dziś nie ma już po nich żadnego śladu, szczególnie zaś po roku 1961 – po silnej wichurze. Obecnie Czapliniec istnieje już tylko na mapach.
-
Kto wie gdzie jest (była): Kurza Stopka, Barbarówka i np. Mazury ;)
(http://trzebiez.pl/forum-police/alt/pom_2.jpg)
Więcej na stronach:
http://zbc.ksiaznica.szczecin.pl/dlibra/doccontent?id=27424&dirids=1
http://zbc.ksiaznica.szczecin.pl/dlibra/doccontent?id=24546&dirids=1
-
Na szybkiego: o kurcze, fajny spis. Akurat Kurzą Stopkę spotkałem gdzieś w archiwaliach, ale też nie wiem gdzie to jest, tylko tyle, że w okolicach Tanowa (jakiś majątek).